ဆရာႀကီး​ေ႐ႊဥ​ေဒါင္​း အပိုင္​း၁ . ၂ . ၃

ဆရာႀကီး ေရႊဥေဒါင္း

(သန္းဝင္းလႈိင္)

ဆရာၾကီး ေရႊဥေဒါင္းကို (၁၈၈၉) ခု၊ ေအာက္တိုဘာလ (၂၄) ရက္၊ (ကမာၻ႕ကုလသမဂၢေန႕)၊ ၾကာသပေတးေန႔၌ မႏၱေလးဧခ်ိဳင့္ (ဓားတန္း)ရပ္ကြက္တြင္ဖြားျမင္ခဲ့ေလသည္။ ဖခင္မွာ ဦးဧရာျဖစ္၍ မိခင္မွာေဒၚေရႊျဖစ္သည္။ ဦးဧရာသည္ သီေပါမင္းလက္ထက္တြင္လႊတ္ေတာ္စာေရးအျဖစ္အမႈထမ္းခဲ့ဖူးသည္။ အဂၤလိပ္မင္းလက္ထက္သို႔ ေရာက္ေသာအခါတြင္မွဖိနပ္ေထာင္ဆရာအျဖစ္ အသက္ေကၽြးဝမ္း ေက်ာင္းျပဳ သည္။ ေဒၚေရႊသည္သီေပါမင္းထံတြင္စာေတာ္ဖတ္အျဖစ္ အမႈထမ္းခဲ့ဖူးသည္။ တနကၤသီ ရြာစားဘြဲ႕ပင္ရခဲ့ဖူးသည္။ သီေပါမင္းပါေတာ္မူျပီး (၂) ႏွစ္အၾကာတြင္မွ ဦးဧရာႏွင့္ေဒၚေရႊတို႔ ဖူးစာဆံုၾကကာ ဆရာၾကီးကို ဖြားျမင္ျခင္းျဖစ္သည္။ ဆရၾကီး၏အမည္ရင္းမွာ ဦးေဖသိန္းျဖစ္သည္။

ဆရာၾကီးသည္ ေရွးဦးစြာ မႏၱေလးျမိဳ႕ ဗုဒၶဘာသာသီလရွင္ေက်ာင္း၌ပညာသင္သည္။ ထို႔ေနာက္ ဘုန္းေတာ္ၾကီးေက်ာင္း၊ ထို႔ေနာက္ အေမရိကန္သာသနာျပဳ ေအတီအမ္ေက်ာင္းတို႔ကို အဆင့္ဆင့္ ေျပာင္းေရႊ႕ပညာသင္ေလသည္။ အဂၤလိပ္စာကို ေအတီအပ္ေက်ာင္္းေရာက္မွသင္သည္မဟုတ္။ ဘုန္းေတာ္ၾကီးေက်ာင္းမွာကတည္းက စတင္သင္ယူခဲ့သည္။

ဆရာၾကီးသည္ ေအတီအမ္ေက်ာင္း၌ပညာသင္ယူေနစဥ္ (၈) တန္းအေရာက္တြင္ စာဖတ္ဝါသနာမ်ိဳးေစ့ကို ရခ့ဲသည္။ မ်ိဳးေစ့ခ်ေပးသူကား အေျမာ္အျမင္ၾကီးလွေသာ ဆရာေရႊမွန္ဆိုသူ ဆရာတစ္ဦးပင္ျဖစ္ေလသည္။ ဆရာၾကီးသည္ ပသီပံုျပင္ကိုစတင္ဖတ္ရႈကာႏွစ္သက္စြဲလမ္းခဲ့သည္။ ထို႔ေနာက္ ေရေနာ (Reynolds) ေရးသည့္ Mysteries of London (လန္ဒန္ျမိဳ႕ အရႈပ္ေတာ္ပံု) လွ်ိဳ႕ဝွက္သည္းဖိုဝတၳဳကိုဖတ္ရႈခဲ့သည္။ထို႔ေနာက္ကမာၻ႔ဂႏၳဝင္ေျမာက္ အဂၤလိပ္ဝတၳဳၾကီးမ်ားကိုတစ္အုပ္ျပီးတစ္ အုပ္ ဖတ္ရႈေလေတာ့သည္။ဆရာၾကီးသည္ (၁၉၀၈) ခုတြင္ ဘဂၤလား (၉) တန္းေခၚ ကာလကတၱား ယူနီဗာစီအင္းထရင့္ စာေမးပြဲကိုေအာင္ျမင္သည္။ ထုိအခ်ိန္၌ အသက္(၁၉) ႏွစ္အရြယ္ရွိျပီ။ ထိုေခတ္က အထက္တန္း ေက်ာင္းမ်ားတြင္ ဘဂၤလား (၉)တန္းသည္အျမင့္ဆံုးျဖစ္သည္။ ေအာင္လွ်င္ ေကာလိပ္သို႔ဆက္တက္ႏိုင္သည္။ အလုပ္ထြက္လုပ္လွ်င္လည္း အစိုးရ ဘက္တြင္အလုပ္ေကာင္းေကာင္းတစ္ခုရႏုိင္သည္။ မိဘမ်ား စီးပြားေရးအေျခအေန မေကာင္း ေသာ ေၾကာင့္ အလုပ္ဝင္လုပ္ေလသည္။ ယင္းသို႔ အလုပ္ဝင္လုပ္ေသာ္လည္း စာအုပ္ေကာင္းမ်ားကိုကား လက္ကမလႊတ္ခဲ့။ တိုး၍သာဖတ္ ရႈခဲ့ေပသည္။

ဆရာၾကီး၏ဘဝတြင္ ထူးျခားခ်က္တစ္ခုမွာ လခစားအလုပ္တစ္ခုကို ၾကာရွည္မလုပ္ျခင္းျဖစ္သည္။ အလြန္ဆံုးၾကာမွ (၄) ႏွစ္ပင္။ (၃) ႏွစ္ေက်ာ္၍ (၄) ႏွစ္ျပည့္ေတာ့မည္ဆိုလွ်င္ လုပ္ကိုင္ေနေသာအလုပ္ကို ဆရာၾကီးမႏွစ္သက္ျဖစ္လွ်င္လည္းျဖစ္လာတတ္သည္။ အကယ္၍ ႏွစ္သက္ေနျပန္လွ်င္လည္း ဆက္လက္ လုပ္ကိုင္ရန္ မျဖစ္ႏိုင္ေတာ့ေသာအေျခအေနတို႔ျဖစ္ေပၚလာတတ္ေပသည္။ သို႔ျဖင့္ ဆရာၾကီးသည္ အလုပ္တစ္ခုျပီးတစ္ခုေျပာင္းခဲ့ရေလသည္။

ဆရာႀကီး သခင္ကုိယ္ေတာ္မႈိင္း၊ လူထုဦးလွတုိ႔ႏွင့္အတူေတြ႕ရသည့္ ဆရာႀကီး ေရႊဥေဒါင္း

ဆရာၾကီးသည္ ေရွးဦးစြာမႏၱေလး၌ေက်ာင္းဆရာလုပ္သည္။ ထို႔ေနာက္ေရႊဘိုအေရးပိုင္ရံုး၌ စာေရးလုပ္သည္။ ထို႔ေနာက္ ထိုျမိဳ႕သစ္ ေတာရံုး၌ စာေရးလုပ္သည္။ ထို႔ေနာက္ မႏၱေလးျမိဳ႕ လယ္ယာ စိုက္ပ်ိဳးျခင္းႏွင့္သမဝါယမမင္းၾကီးရံုး၌ ေတာလိုက္စာေရးဝင္ လုပ္သည္။ အထက္ေအာက္ ျမန္မာျပည္အႏွံ႔ ခရီးထြက္ခဲ့သည္။ ထိုအလုပ္ကိုဆက္လုပ္ပါက ျမိဳ႕အုပ္၊ ဝန္ေထာက္ျဖစ္ႏုိင္သည္။ သို႔ေသာ္လည္း ခ်စ္ဦးသူႏွင့္မေပါင္းရသျဖင့္ ၾကီးပြားလိုစိတ္မရွိေတာ့ေသာေၾကာင့္လည္းေကာင္း၊ အထက္လူၾကီးကို ေအာက္က်ိဳ႕ရေသာ ေၾကာင့္လည္း ေကာင္း ဆက္မလုပ္ခဲ့ေခ်။ (၃) ႏွစ္ခန္႔လုပ္အျပီ(၁၉၁၄) ခုႏွစ္တြင္ နႈတ္ထြက္စာတင္၍ ႏႈတ္ထြက္သည္မဟုတ္။ ရံုးသို႔မသြားဘဲေအးေအးလူလူေနလိုက္ျခင္းျဖစ္သည္။

ယင္းသို႔ အလုပ္မွထြက္ျပီးေနာက္ ဝက္လက္ရွိမိဘမ်ားထံသြားေရာက္ေနထိုင္သည္။ ထိုအခ်ိန္တြင္ ဆရာၾကီးသည္ဒုတိယအိမ္ေထာင္ႏွင့္ျဖစ္သည္။ ေတာလိုက္ စာေရးဘဝ၌ရွိစဥ္အသက္ (၂၁) အရြယ္တြင္ ပထမအိမ္ေထာင္က်ခဲ့သည္။ သို႔ေသာ္ၾကာရွည္မေပါင္းျဖစ္။ သံုးႏွစ္ခန္႔ေပါင္းသင္းျပီးေနာက္ကြဲခဲ့သည္။ အလုပ္မွႏုတ္ထြက္ျပီးခ်ိန္အသက္(၂၅)ႏွစ္အရြယ္တြင္ ထိုဒုတိယအိမ္ေထာင္ႏွင့္ ရခဲ့ျခင္းျဖစ္ေလသည္။

ဆရာၾကီးသည္ ဝက္လက္၌ေနထိုင္စဥ္ ဘာအလုပ္မွ်မလုပ္ခဲ့။ ေန႔ရွိသေရြ႕ သစ္ပင္ရိပ္ ေကာင္းေကာင္းတြင္ ထိုင္လ်က္ စာအုပ္တစ္အုပ္ျပီးတစ္အုပ္ဖတ္ျခင္းျဖင့္ အခ်ိန္ကုန္ေစခဲ့သည္။ ဝက္လက္သို႔ မလာမီကတည္းးကပင္ ဆရာၾကီးသည္ဂႏၱဝင္ေျမာက္ ကမာၻ႔ဝတၳဳၾကီးမ်ားကို တစ္ရာေအာက္ မနည္းဖတ္ရႈျပီးေနျပီ။ ထို႔ေၾကာင့္ ဝက္လက္၌ေနထိုင္စဥ္ေဘကြန္၊ မေကၠာေလး၊ ရစ္စတင္၊ ကာလိန္း အစရွိသည့္ အဂၤလိပ္ စာေရးဆရာၾကီးမ်ား၏ ဝတၳဳမဟုတ္သည့္စာတမ္းမ်ား၊ က်မ္းမ်ားကိုဖတ္ရႈျခင္းျပဳေလသည္။

ဤသို႔ ဖတ္ရႈရာမွ တစ္ညတြင္ “ငါသည္ ဝတၳဳစာအုပ္ေပါင္း ေျမာက္ျမားစြာ ဖတ္ရႈခဲ့ဖူးျပီး။ ျမန္မာတစ္ျပည္လံုးသို႔လည္း အႏွံ႔အျပားေရာက္ခဲ့ဖူးျပီ။ ငါကိုယ္တိုင္ ဝတၳဳတစ္ပုဒ္ေရးရလွ်င္ ျဖစ္ႏိုင္ေလာက္ သည္ မဟုတ္ေလာ” ဟူ၍စိတ္ကူးေပၚခဲ့ေလသည္။

ဆရာၾကီးသည္ ေက်ာင္းသားဘဝမွစ၍ အဂၤလိပ္စာ၌ထူးခၽြန္သူျဖစ္သည္။ ထို႔ျပင္ အဂၤလိပ္စာအုပ္ မ်ားကိုသာ အဖတ္မ်ားသူျဖစ္သည္။ ထို႔ေၾကာင့္ တစ္ေန႔ေသာအခါ အဂၤလိပ္ဝတၳဳေရးဆရာ တစ္ေယာက္ျဖစ္ေအာင္ ၾကိဳးစားမည္ဟူ၍ ယခင္ကရည္မွန္းခ်က္ရွိခဲ့ဖူးသည္။ သို႔ေသာ္ ယခုဝတၳဳေရးရန္ စိတ္ကူးေပါက္လာသည့္အခါတြင္ကား အဂၤလိပ္လုိမေရးျဖစ္။ အဂၤလိပ္လိုေရးႏိုင္ေလာက္ေအာင္ မကၽြမ္းက်င္ေသးဟု ထင္ေနမိသည္။ သို႔ျဖင့္ ျမန္မာလိုပင္စမ္းၾကည့္ပါေတာ့မည္ဟူ၍ ဆံုးျဖတ္လိုက္သည္။ ဆံုးျဖတ္သည့္အတုိင္း ဆရာၾကီးသည္ (၁၉၁၅)ခု၊ ႏိုဝင္ဘာလ(၈) ရက္ေန႔ ညတြင္ ‘ရန္ၾကီးေအာင္’ ဝတၳဳကို စတင္ေရးသားေလသည္။ ထိုညမွာပင္ ဇနီးသည္လည္း သမီးမိန္းကေလးကိုဖြားျမင္သည္။ ထိုအခ်ိန္၌ ဆရာၾကီးသည္အသက္ (၂၆) ႏွစ္ရွိျပီ။ ဆရာၾကီးသည္ ေန႔ခင္းတြင္အိပ္၍ ညဖက္တြင္ တစ္ညလံုးစာထိုင္ေရးရေလသည္။ ရန္ၾကီးေအာင္ဝတၳဳကို (၁၉၁၆)ခုႏွစ္၊ ဇန္နဝါရီလ (၂၁) ရက္ေန႔တြင္ အဆံုးသတ္ခဲ့သည္ဟုဆိုသည္။

ထိုေခတ္ထိူအခါတြင္ ဝတၳဳေရးသည္ဆိုလွ်င္ လူၾကီးမိဘေဆြမ်ိဳးမ်ား၏အားေပးမႈကို ရရန္မလြယ္လွေပ။ ဆရာၾကီးအဖို႔ကား ထိုသို႔မဟုတ္။ မိဘေဆြမ်ိဳးမ်ား၏အားေပးျခင္းကို အထူးရရွိခဲ့၏။ ထို႔ေၾကာင့္ႏွင့္ ပတ္သက္၍ တစ္သက္တာမွတ္တမ္း၌ ဆရာၾကီးက  “(၁၅) ရက္ခန္႔ ေရးမိေသာအခါ ကၽြႏု္ပ္၏မိဘမ်ာ၊ ဇနီးႏွင့္ညီတို႔သည္ ေရးျပီးေသာ စာရြက္မ်ားကို ဖတ္ခ်င္ၾကလွေလျပီ။ ညီသည္ျပီးသမွ်ေသာစာရြက္မ်ားကိုယူဖတ္၍ အလြန္ေကာင္းသည္ဟုခ်ီးမြမ္းခဲ့ရာတြင္ မိဘမ်ားကလည္း သိခ်င္ၾကကုန္ေလျပီ။ သို႔ျဖစ္၍ ဝက္လက္၍ ေနထိုင္လ်က္ရွိၾကေသာ ဦးေလးမ်ား၊ အရီးမ်ား၊ ညီမ်ား၊ ႏွမမ်ားကိုအားလံုးေခၚ စုရံုးျပီးလွ်င္ ညီကဖတ္ျပစဥ္လက္ဖက္ရည္ၾကမ္းဝိုင္းျဖင့္ နားေထာင္ၾကေလ၏။

လူပ်ိဳလွည့္ဝတၳဳမ်ားေလာက္သာ ဖတ္ဖူးၾက၍ ထိတ္လန္႔တုန္လႈပ္ဖြယ္မ်ား၊ အသည္းေအးဖြယ္အျခင္းအရာမ်ားပါရွိေသာကၽြႏ္ုပ္၏ဝတၳဳမ်ိဳးကို မၾကားဖူး၊ မဖတ္ဖူးၾကသည့္ ေဆြမ်ိဳးသားခ်င္းအားလံုးတို႔မွာ အလြန္စိတ္ဝင္စားၾကလ်က္ အားပါးတရ ခ်ီးမြမ္းအားေပးၾကပါေပသည္။ မည္သည့္ဝတၳဳကိုမွ် မဖတ္ဖူးသည့္ ကၽြႏ္ုပ္၏ဖခင္ကိုယ္တိုင္မွာပင္ “ေကာင္းသေဟ့၊ သိခ်င္လွျပီေဟ့” စသည္ျဖင့္ ခဏခဏေျပာလ်က္ရွိ၏။ ကၠႏၵာဝံသႏွင့္ဝိဇယကာရီဝတၳဳမ်ားကို သြက္သြက္ေက်လာခဲ့ေသာမိခင္ကိုယ္တိုင္းကလည္း “ဆန္းတယ္ေဟ့၊ ဒါမ်ိဳးၾကားဖူးဘူးေဟ့” ဟုဆိုကာ တျပံဳးျပံဳးႏွင့္ အားေပးရွာသည္။ ေနာင္အခါ၌ လူၾကိဳက္မ်ားမမ်ား၊ ပံုႏိုပ္ထုတ္ေဝမည့္သူရွိမရွိကို မေသခ်ာေသးေသာ္လည္း ကၽြႏ္ုပ္အဖို႔မွာ မိဘမ်ားႏွင့္၊ အိမ္သူအိမ္သားမ်ား၊ ေဆြမ်ိဳးညာတိမ်ားက သေဘာက်သည္ဆိုရံုမွ်ႏွင့္ပင္ ၾကည္ႏူးဝမ္းျမဴးလ်က္ ရွိေလျပီ” ဟူ၍ ဆရာၾကီးသည္သူ၏ တစ္သက္တာ မွတ္တမ္းႏွင့္ အေတြးအေခၚမ်ားစာအုပ္တြင္ ေရးထားေလသည္။

ရန္ၾကီးေအာင္ဝတၳဳမွာ ကိုယ္ပိုင္စိတ္ကူးဥာဏ္ျဖင့္ ေရးေသာဝတၳဳပင္ျဖစ္သည္။ သို႔ေသာ္ ဝတၳဳပါ ဇာတ္လိုက္မႏွင္းျမိဳင္အား ကာလသားေလးေယာက္ အေလာင္းအစားျပဳကာလူပ်ိဳလွည့္ခန္း တစ္ကြက္မွာမူ “လန္ဒန္အရႈပ္ေတာ္ပံု” ဝတၳဳမွာ ယူျခင္းျဖစ္သည္။ ဝတၳဳျပီးေသာအခါ သူရိယသတင္းစာတိုက္သို႔ပို႔လုိက္သည္။ သူရိယက ႏွစ္သက္သျဖင့္ပံုႏိုပ္ထုတ္ေဝရန္ ေရြးခ်ယ္လိုက္သည္။ ဥာဏ္ပူေဇာ္ခ ေငြတစ္ရာလည္း ေပးလုိက္သည္။ သို႔ျဖင့္ ဆရာၾကီးသည္ စာေရးဆရာျဖစ္လာေလသည္။

“ရတနာပံု”  ဝတၳဳသည္ ဆရာၾကီး၏ ဒုတိယလက္ရာျဖစ္သည္။ သူရိယမွာ ဘၾကီးဘေဖ၏ အၾကံေပးခ်က္အရ မစၥစ္ဟင္နရီဝုဒ္ (Mrs. Henry Wood) ေရးေသာ “အိစလင္း” (East Lynne)ကိုဆီေလ်ာ္စြာျပန္ဆုိျခင္းျဖစ္သည္။

“ရန္ၾကီးေအာင္” ႏွင့္ “ရတနာပံု” ဝတၳဳတို႔ေပၚထြက္လာေသာအခါ ပရိသတ္က အထူးႏွစ္သက္ၾသဘာေပးၾကသည္။ ယင္းကိုအေၾကာင္း ျပဳလ်က္ သူရိယက ဆရာၾကီးအား မၾကာမီ ထုတ္ေဝမည့္ သူရိယမဂၢဇင္းအတြက္ၾကိဳတင္၍ အယ္ဒီတာခန္႔လိုက္သည္။

ယင္းႏွင့္ပတ္ပက္၍ တစ္သက္တာ မွတ္တမ္းတြင္ “(၁၉၁၇) ခုႏွစ္၊ ေဖေဖာ္ဝါရီလတြင္ ကၽြႏ္ုပ္သည္ သူရိယမဂၢဇင္းအယ္ဒီတာအျဖစ္ႏွင့္ သူရိယတိုက္သားတစ္ေယာက္ျဖစ္လာ၏။ သူရိယတိုက္အုပ္ ႏွစ္ေယာက္ (ဦးဘေဖႏွင့္ဦးလွေဖ)တို႔သည္ ကၽြႏု္ပ္၏ လက္စြမ္းလက္ဆကိုျမင္ၾကသည္ႏွင့္သူရိယမဂၢဇင္းထုတ္ဖို႔ အၾကံျဖစ္ေပၚလာၾကသည္ဟုေနာင္တြင္သိရ၏။ လခမွာပထမတြင္ (၇၅) က်ပ္ ျဖစ္ေသာ္လည္း သံုးလေလာက္တြင္ (၁၀၀ိ-၁၀ိ-၁၈၀ိ) သို႔တိုးျမွင့္ေပးၾကပါေပသည္။ ကၽြႏ္ုပ္ေရးခဲ့ေသာ ဝတၳဳႏွစ္အုပ္အနက္ ‘ရန္ၾကီးေအာင္’ ဝတၳဳမွာ ေရွးဦးစြာေရးျခင္းျဖစ္ေသာ္လည္းသူရိယတိုက္က ‘ရတနာပံု’ ဝတၳဳကို အလ်င္အသံုးျပဳ၍ (၁၉၁၆) ခုႏွစ္၊ ေအာက္တိုဘာလမွစျပီး သူရိယသတင္းစာတြင္ ရက္ျခားတည့္ေပးသည္။

၎ေနာက္စာအုပ္အျဖစ္ႏွင့္ထုတ္ေသာအခါတြင္လည္း သူ႕ေခတ္တြင္ Best Seller အတြင္က်ယ္ဆံုး ေရာင္းရသည့္ စာအုပ္တစ္အုပ္ျဖစ္လာပါသည္။ ကၽြႏ္ုပ္သူရိယတုိက္သားတစ္ေယာက္ ျဖစ္ခါစအခ်ိန္၌ ရတနာပံုဝတၳဳမွာ စာအုပ္အျဖစ္ႏွင့္ထြက္လာျခင္းျဖစ္ရာ နံနက္အခ်ိန္တြင္ ကၽြႏ္ုပ္တိုက္သို႔ေရာက္သြား၍ စာအုပ္ေရာင္းစာေရးကအျမိဳ႕ျမိဳ႕မွ လက္လီမွာထားၾကေသာရတနာပံုဝတၳဳစာအုပ္ အဖံုးစိမ္းမ်ားကို သူ႕စားပြဲေရွ႕၌ ျဖန္႔ခ်ထားသျဖင့္ တစ္ခန္းလံုးစိမ္းလ်က္ရွိျခင္းကို ကၽြႏ္ုပ္ေတြ႕ရသည္ႏွင့္ စာေရးဆရာ လက္သစ္တစ္ေယာက္အေနျဖင့္ အလြန္ေက်နပ္ႏွစ္သိမ့္မိျခင္းကိုမွတ္မိပါေသးသည္။ ထိုေခတ္၌ ဝတၳဳစာအုပ္ အေျမာက္အျမား ေပၚထြက္ေသးသည္ မဟုတ္သည့္အေလ်ာက္ တိုက္သြားတုိက္ျပန္ခ်ိန္မ်ားတြင္ ဓာတ္ရထား(ဘတ္စ္စကားမေပၚေသး) မီးရထားမ်ားေပၚ၌စာေရးစာခ်ီအလုပ္သမားမ်ား၏ ေဝဖန္ခ်က္မ်ားကို ၾကားရသည္မွာလည္း အားရွိစရာေကာင္းလွပါေပသည္။” ဟုေရးသားခဲ့ေလသည္။

ဆရာၾကီးသည္ သူရိယတြင္ အလုပ္လုပ္စဥ္ ဆရာၾကီးသခင္ကိုယ္ေတာ္မိႈင္းႏွင့္လည္း သိကၽြမ္းခင္မင္ခဲ့သည္။ ဆရာၾကီး ပီမိုးႏွင္းႏွင့္လည္း သိကၽြမ္းခင္မင္ခဲ့သည္။ ဆရာၾကီး သခင္ကိုယ္ေတာ္မိႈင္းသည္ ဆရာၾကီးေရႊဥေဒါင္းထက္ (၁၄) ႏွစ္ၾကီးသည္။ ဆရာၾကီးပီမိုးႏွင္းမွာမူ ဆရာၾကီးေအာက္ (၆) ႏွစ္ငယ္ေလသည္။

ဆရာၾကီးသည္ ရန္ေအာင္ႏွင့္ရတနာပံုဝတၳဳတို႔ကိုေရးသားရာတြင္ မိမိ၏ကေလာင္နာမည္ကို တစ္စံုတစ္ရာေဖာ္ျပျခင္းမျပဳခဲ့ေပ။ ဤတြင္ ဆရာၾကီး သခင္ကိုယ္ေတာ္မိႈင္းက ကေလာင္နာမည္တစ္ခုေရြး၍ ေရးသားရန္အၾကံေပးခဲ့သည္။ သို႔ျဖင့္ ဆရာၾကီးသည္ ‘ေရႊဥေဒါင္း’ အမည္ကိုခံယူလိုက္သည္။ သူရိယတိုက္မွ နာမည္ရလာျခင္းကိုအေၾကာင္းျပဳလ်က္ ထိုနာမည္ကိုခံယူျခင္းျဖစ္သည္။ သူရိယမွာ “ေန”ျဖစ္၍ ေန၏ အထိမ္းအမွတ္သည္ “ေဒါင္း”ျဖစ္ေသာေၾကာင့္ “ေရႊဥေဒါင္း” ဟူ၍ခံယူျခင္းျဖစ္သည္။

ထို႔ေနာက္ ဆရာၾကီးသည္ ရူပနႏီၵ၊ စံုေထာက္ေမာင္စံရွား၊ ဝကၤႏၱ၊ ရတနာပူရ၊ ခင္စက္ေမစသည့္ ဝတၳဳတို႔ကို ဆီေလ်ာ္ေအာင္ျပန္ဆိုခဲ့ေလသည္။

ဆရာၾကီးေရးသားခဲ့သည့္ ရူနႏီၵသည္ ေနာင္ဆာဘြဲ႕ရရုိက္ဒါဟက္ဂတ္ (Rider Haggard) ေရးေသာ She ဝတၳဳကို ဆီေလ်ာ္ေအာင္ ျမန္မာျပန္ထားျခင္းျဖစ္သည္။ ထို႔အတူ ကိုနင္ဒိြဳင္း (Conan Doyle) ေရးေသာစံုေထာက္ရွားေလာ့ဟုမ္း (Sherlock Holmes) ဝတၳဳကိုလည္း စံုေထာက္ေမာင္စံရွားအမည္မွည့္ကာ ဆီေလ်ာ္ေအာင္ျပန္ဆိုခဲ့ေပသည္။ ဝတၳဳထဲတြင္ပါရွိေသာ အေဖာ္ျဖစ္သူ ေဒါက္တာဝပ္ဆင္ကိုလည္း ကိုသိမ္းေမာင္၊ လန္ဒန္ျမိဳ႕ေဘကာလမ္းကို ရန္ကုန္ျမိဳ႕ဘရုကင္းလမ္း စသည္ျဖင့္ ျမန္မာ့အသြင္သို႔ ကူးေျပာင္းကာျပန္ဆိုခဲ့သည္။

ယင္းသို႔ျပန္ဆိုရာတြင္ ဆရာၾကီးေရႊဥေဒါင္းသည္ မူရင္းဝတၳဳအရသာကိုလည္းေကာင္း၊ မူရင္း စာေရးဆရာ၏ အာေဘာ္ကိုလည္းေကာင္၊ မပ်က္ေစဘဲျမန္မာဆန္ေအာင္ ျပန္ဆိုႏုိင္၏။ ဆံပင္နီအသင္း (The Red Headed League) အမည္ရွိ ရွားပါးေလာ့ဟုမ္း စံုေထာက္ဝတၳဳ တစ္ပုဒ္ထဲမွ ျဖစ္သည္။

● ဆံပင္နီအသင္းၾကီး

အေမရိကန္ျပည္ ပင္စီေဗးနီးယားျပည္နယ္၊ လက္ဘႏြန္ျမိဳ႕၌ကြယ္လြန္ အနိစၥေရာက္ခဲ့သည့္ သူေ႒းၾကီး အစီးကီးယားေဟာ့ ကင္း တည္ေထာင္ဖြဲ႕စည္းခဲ့ေသာ ဆံပင္နီအသင္းၾကီးတြင္ အသင္းသား မင္ဘာတစ္ေယာက္ လစ္လပ္လ်က္ရွိရာ ဆံပင္နီရွိေသာ မည္သည့္ ေယာက်္ားမဆို ၎လစ္လပ္ေသာ ေနရာအတြက္ ေလွ်ာက္ထားႏိုင္ေၾကာင္း။ လခမွာ တစ္ပတ္လွ်င္ (၄) ေပါင္ျဖစ္၍ အလုပ္ဝတၱဳရားမွာ အလြန္ေခ်ာင္ခ်ိ သက္သာလွေၾကာင္း။ ကိုယ္လက္အဂၤါျပည့္စံု၍ အသက္ (၂၁)ႏွစ္ေက်ာ္လြန္သည့္ မည္သည့္ ဆံပင္နီ ေယာက်္ားမဆို ေလွ်ာက္ ထားႏိုင္ေၾကာင္း။ ေလွ်ာက္ထားသူမ်ားသည္ ေရွ႕တနလၤာေန႕ (၁၁) နာရီအခ်ိန္တြင္ဖလိလမ္း၊ ပုပ္ကုတ္၊ အမွတ္(၇) ေန ဒန္းကင္း ေရာ့ထံ လူကိုယ္တိုင္ လာေရာက္ ေလွ်ာက္ထားႏိုင္ပါေၾကာင္း။

ကိုနင္ဒြိဳင္းဝတၳဳပါ စာပိုဒ္ကို တိုက္ရုိက္ျပန္ဆိုပါက အထက္ပါအတိုင္းရႏိုင္ေပသည္။ ယင္းကို ဆရာၾကီးက ျမန္မာ့အသြင္ေျပာင္းလ်က္ ဆီေလ်ာ္ေအာင္ ျမန္မာျပန္ထားသည္မွာ –

● ကာဏာရိဌ္အသင္းၾကီး
ယိုးဒယားျပည္ ဘန္ေကာက္ျမိဳ႕၌ကြယ္လြန္ အနိစၥေရာက္ခဲ့သည့္သူေဌးၾကီး ဦးေပါက္စီ တည္ေထာင္ဖြဲ႕စည္းခဲ့ေသာ ကာဏာရိဌ္အ သင္းၾကီးတြင္ အသင္းသားမင္ဘာ တစ္ေယာက္လစ္လပ္လ်က္ရွိရာ မ်က္စိတစ္ဖက္လပ္ေသာ မည္သည့္ေယာက်္ားမဆို ၎လစ္လပ္ရွိ ေသာ ေနရာတြင္ ေလွ်ာက္ထားႏိုင္ေၾကာင္း။ လခမွာ တစ္လ (၂၅၀ိ) ျဖစ္၍ အလုပ္ဝတၱရားမ်ားမွာ လြန္စြာ ေခ်ာင္ခ်ိသက္သာလွေၾကာင္း။ ကိုယ္လက္အဂၤါ ျပည့္စံု၍ အသက္ (၂၁) ႏွစ္ ေက်ာ္လြန္သည့္ မည္သည့္မ်က္စိတစ္ဖက္လပ္ ေယာက်္ားမဆို ေလွ်ာက္ထားႏိုင္ေၾကာင္း။ ေလွ်ာက္ထားလိုသူမ်ားသည္ ေရွ႕တနလၤာေန႕နံနက္ (၁၁) နာရီအခ်ိန္တြင္ ကုန္သည္လမ္း၊ တိုက္နံပါတ္ (၃၇၆) ေန ဦးသန္းေဖထံ လူကိုယ္တိုင္ လာေရာက္ေလွ်ာက္ထားႏိုင္ပါေၾကာင္း။

မူရင္းဝတၳဳ အာေဘာ္မပ်က္ေစဘဲ ႏုိင္ငံျခားအသြင္းကို ျမန္မာ့အသင္းသို႕ ကူးေျပာင္းလ်က္ အထက္ပါအတိုင္း ဆီေလ်ာ္ေအာင္ ျပန္ဆိုထားသည္မွာ ပိုင္ႏိုင္လွေပသည္။ ႏိုင္ငံအမည္၊ ျမိဳ႕အမည္၊ လမ္းအမည္၊ လူအမည္တို႕ကို ဆီေလ်ာ္ေအာင္ျပန္ဆိုသည္မွာ မခက္ဟု ဆိုပါဆိုႏိုင္ေလသည္။ သို႕ရာတြင္ “ဆံပင္နီအသင္း” ကို “ကာဏာရိဌ္” အသင္းဟူ၍ ဆီေလ်ာ္ေအာင္ျပန္ဆိုရသည္မွာကာ ဉာဏ္အထူး ထုတ္ရေသာ ကိစၥျဖစ္သည္။

အေနာက္ႏိုင္ငံတြင္ ဆံပင္နီကို ေတြ႕ႏိုင္ေသာ္လည္း ျမန္မာႏိုင္ငံတြင္ကား မေတြ႕ႏိုင္။ ဆံပင္နီဟု ျပန္ဆိုလွ်င္ ျမန္မာေဒသႏွင့္ မဆီေလ်ာ္ျဖစ္သြားမည္။ ထုိ႕ေၾကာင့္ ျမန္မာႏိုင္ငံ၌ေတြ႕ႏိုင္မည့္ ‘မ်က္စိတစ္ဖက္လပ္’ ကိုအစားသြင္းခဲ့သည္။ တစ္ဖန္ ‘မ်က္စိတစ္ဖက္လပ္’ ျဖင့္မရပ္ေသး။ ‘ကာဏာရိဌ္’ ဟူေသာ ပါဠိသက္စကားကိုယူကာ ပို၍ ျမန္မာဆန္သည္ဟု ထိုေခတ္စာဖတ္သူတို႕ ယူဆ လက္ခံလာေအာင္ ျပဳခဲ့ေပသည္။ ထို႕ျပင္ မူရင္း၌ အခေၾကးေငြကို ေဖၚျပရာတြင္ တစ္ပတ္လွ်င္ (၄) ေပါင္ဟု ေဖာ္ျပထားသည္။

သူတို႕ႏိုင္ငံတြင္ အလုပ္အတြက္ အခေၾကးေငြရွင္းရာ၌ တစ္လတစ္ၾကိမ္ ရွင္းသည့္နည္းတူ တစ္ပတ္တစ္ၾကိမ္ႏွစ္ပတ္တစ္ၾကိမ္ ရွင္းေပးျခင္းမ်ဳိးလည္းရွိသည္။ ထို႕ေၾကာင့္ ဤသို႕ေဖာ္ျပထားျခင္းျဖစ္သည္။ ျမန္မာႏိုင္ငံတြင္ကား တစ္လတစ္ၾကိမ္သာ ရွင္းေပးေလ့ရွိသည္။ ထို႕ေၾကာင့္ ဆီေလ်ာ္ေအာင္ တစ္ပတ္လွ်င္ (၄) ေပါင္အစား တစ္လလွ်င္ (၄) ေပါင္အစား တစ္လလွ်င္ (၂၅၀ိ) ဟူ၍ ျပဳျပင္ျပန္ဆိုျခင္း ျဖစ္သည္။ ျမန္မာဆန္၍ ျမန္မာ့နားမ်က္စိ၊ ျမန္မာ့အေငြ႕ အသက္ႏွင့္ အံဝင္ခြင္က်ေသာ ဆီေလ်ာ္ေအာင္ ျပန္ဆိုမႈပင္ ျဖစ္ေလသည္။

ယင္းသို႕ ျမန္မာျပန္ရာ၌ အစြမ္းထက္သျဖင့္လည္း ယေန႕တိုင္စံုေထာက္ေမာင္စံရွားဝတၳဳမ်ားသည္ ျမန္မာစာေပေလာက၌ ထင္ရွားေန ေပသည္။

ျမန္မာလူငယ္ေလာကတြင္ ‘စံုေထာက္ေမာင္စံရွားဝတၳဳမ်ား’ မည္မွ်အထိ ျပန္႔ႏွ႔ံလႊမ္းမိုးခဲ့သည္ကို ဒဂုန္တာရာ၏ ေရးသားခ်က္ကို ၾကည့္ပါက ျမင္ႏိုင္ေပသည္။ ဒဂုန္တာရာ၏ အတၳဳပၸတၱိ၌ ဒဂုန္တာရာကသူ၏ ေက်ာင္းသားလူငယ္ဘဝ အေတြ႕အၾကံဳအခန္းကို ေရးထားသည္မွာ

“ထိုအခါက စံုေထာက္ေမာင္စံရွားဝတၳဳကို စြဲလမ္းခဲ့ေလရာ ‘ကဝိမ်က္မွန္’ မဂၢဇင္းကို လွန္လိုက္လွ်င္ ေမာင္စံရွားကို စတင္ဖတ္ေလသည္။ စံုေထာက္ေမာင္စံရွားကိုလွ်င္ တကယ္ရွိသည္ဟု မွတ္ထင္ကာ ဖခင္အား မၾကာခဏေမးရ၏။

ဦးစံရွား အမႈလိုက္သြားေသာ ၾကိဳ႕ကုန္း၊ သမိုင္းစေသာေနရာေဒသမ်ားကို မွန္းၾကည့္ေလ့ရွိသည္။ ဦးစံရွားစီးေသာ ေလာ္ကယ္ရထားေပၚတြင္ သဲလြန္စရွာတတ္သည္။ ခ်ဳံႏြယ္ပိတ္ေပါင္းမ်ားစြာအၾကားမွ ေရတြင္းပ်က္၊ ေရညွိတိုျဖင့္ စိမ္းဝါဝါရွိေသာတိုက္အို၊ ဗိုလ္ကျပားလင္းမယား၊ လြစၥလမ္း၊ ေကာက္ခ်ိပ္ေသာေဆးတံ စသည္မ်ားကို မ်က္စိထဲ ျမင္ေန၏။ အမႈသည္တက္လာေသာအခါ အကႌ်၌ ေပေနေသာရြံ႕စက္မ်ားကို အကဲခတ္ကာ “ဒီကေန႕ ရထားမရွိတာနဲ႕ ျမင္းလွည္းနဲ႕လိုက္ခဲ့တယ္မွတ္တယ္” ဟုေျပာပံုကို သိပ္သေဘာက်၏”

ဆရာၾကီးေရႊဥေဒါင္းသည္ စံုေထာက္ေမာင္စံရွားဝတၳဳမ်ားကို ျပန္ဆိုကာ (၁၉၁၇) ခုႏွစ္ ဧျပီလထုတ္သူရိယမဂၢဇင္း၌ စတင္ထည့္သြင္းသည္။ ထို႕ေနာက္ ျဗိတိသွ်ဘားမားမဂၢဇင္း၊ ကဝိမ်က္မွန္ မဂၢဇင္း၊ ရႈမဝ မဂၢဇင္း မ်ားတြင္ ထည့္သြင္းေလသည္။ ယင္းတို႕ကို စုေပါင္းလ်က္လံုးခ်င္းစာအုပ္မ်ားအျဖစ္လည္း ထုတ္ေဝခဲ့ေလသည္။

ဆရာၾကီးသည္ အယ္ဒီတာလုပ္ေနစဥ္ သူရိယက ကေလာင္သစ္မ်ားအတြက္ ဝတၳဳျပိဳင္ပြဲ က်င္းပေပးသည္။ ျပိဳင္ပြဲဝင္မ်ား၏စာမူမ်ားကုိ ဆရာၾကီးကပင္ ဖတ္ရႈေရြးခ်ယ္ေပးရသည္။ ထိုစဥ္က ဆရာၾကီးသည္ ဒဂုန္ေရႊမွ်ား၏ ‘ခ်င္းဗိုလ္ေမာင္တက္တူ’ ဝတၳဳ၊ အင္ဒီပင္းဒင့္ေဒၚစန္း၏ ‘ခင္စန္းၾကည္’ ဝတၳဳတို႕ကို ေရြးခ်ယ္ဆုေပးခဲ့ေၾကာင္း ေျပာျပဖူးသည္။

ဆရာၾကီးသည္ ထိုအခ်ိန္က အလြန္အလုပ္လုပ္ႏိုင္သည္။ ဝတၳဳလည္း ေရးသည္။ အယ္ဒီတာလည္း လုပ္သည္။ တစ္ဖက္ကလည္း မိတ္ေဆြတစ္ဦးျဖစ္သူ ဦးခင္ေမာင္ႏွင့္ ေပါင္းလ်က္ “ျမန္မာ့ဗ်ဴဟာ ဂ်ာနယ္” ကို ထုတ္ေဝလိုက္ေသးသည္။ ျမန္မာ့ဗ်ဴဟာဂ်ာနယ္ကား ျမန္မာစာနယ္ဇင္းသမိုင္းတြင္ ပထမဆံုးေသာ ဂ်ာနယ္ျဖစ္ေလသည္။

ျမန္မာ့ဗ်ဴဟာဂ်ာနယ္ကို (၁၉၁၉) ခုႏွစ္၊ ဒီဇင္ဘာလ (၁၃) ရက္၊ (၁၂၈၁) ခုႏွစ္၊ နတ္ေတာ္လဆုတ္ (၇) ရက္၊ စေနေန႕တြင္ စတင္ထုတ္ေဝသည္။ ထိုအခ်ိန္က ျမန္မာ့မဂၢဇိန္၊ ျမန္မာ့အလင္း၊ သူရိယ၊ ပညာအလင္း စေသာတစ္လတစ္ၾကိမ္ထုတ္ မဂၢဇင္းမ်ားႏွင့္ ေန႕စဥ္ႏွင့္ရက္ျခားထုတ္သူရိယ၊ ျမန္မာ့အလင္း စေသာ သတင္းစားမ်ားထြက္ေပၚေနၾကျပီျဖစ္၏။ ဂ်ာနယ္ဟူေသာ အဂၤလိပ္ေဝါဟာရ ကိုလည္း ျမန္မာ့ေဝါဟာရအျဖစ္ စတင္ အသံုးျပဳေသာ စာေစာင္လည္း ျဖစ္ေပသည္။

ျမန္မာ့ဗ်ဴဟာဂ်ာနယ္သည္ ဒီမိုင္း(၄) ခ်ဳိးအရြယ္ျဖစ္၍ အတြင္းစကၠဴမွာ သတင္းစာစကၠဴအမ်ဳိးအစားပင္ ျဖစ္သည္။ မ်က္ႏွာဖံုးမွာ ဟိႏၵဴစတန္စကၠဴအပါးစား အနီေရာင္ျဖစ္၍ ေရႊတေလး (ဦးဘကေလး)၏ လက္ရာျဖင့္ ျမန္မာ့ဗ်ဴဟာဟု ေခါင္းစီးေရးထားသည္။ ေၾကာ္ျငာ (၄) မ်က္ႏွာအပါအဝင္ စာမ်က္ႏွာ (၂၀) ရွိသည္။ ရန္ကုန္ျမိဳ႕၊ တိုက္အမွတ္ (၁၁) ေအ၊ ကုန္သည္လမ္းမွ ထုတ္ေဝျပီး တန္ဖိုးမွာ (၄)ပဲျဖစ္သည္။

ျမန္မာ့ဗ်ဴဟာဂ်ာနယ္၏ တာဝန္ခံအယ္ဒီတာမွာ ဆရာၾကီးေရႊဥေဒါင္းျဖစ္၍ အယ္ဒီတာအဖြဲဝင္မ်ားအျဖစ္ သူရိယသတင္းစာတိုက္ အယ္ဒီတာအဖြဲ႕ဝင္ ဦးဘသန္း (အင္ဒီပင့္ဒင္း ေဒၚစန္း၏ခင္ပြန္း)၊ ဆရာၾကီးသခင္ကိုယ္ေတာ္မႈိင္း၊ ေရႊတလင္းႏွင့္ တိုက္ပိုင္ရွင္ ဦးခင္ေမာင္ (ေနာင္ျဗဴဟာခင္အမည္ျဖင့္ စာေရးသူ) တို႕ျဖစ္သည္။

ဆရာၾကီးေရႊဥေဒါင္းသည္ အဂၤလန္မွ တစ္ဘစ္ဂ်ာနယ္ ကို အတုယူ၍ ျမန္မာ့ဗ်ဴဟာကိုထုတ္ေဝသည္ ဟုသိရသည္။ အတြဲ (၁)၊ အမွတ္ (၁) တြင္ “ျမန္မာ့ကြ်န္းေအာင္ခ်ာ၊ ေအာင္ခ်ာ ျမန္ကြန္းဗ်ဴေသာဝ္၊ ရန္တြန္းေမွာင္ခြာ၊ ေမွာင္ခြင္ရန္တြန္း ကူလွာေသာဝ္၊ မာန္စြန္းေရွာင္ကြာ၊ ေရွာင္ကြာမာန္စြန္း ျမဴစြာေသာဝ္” ဟူေသာ ရတုပိုဒ္စံုျဖင့္ စတင္ဖြင့္လွစ္သည့္ ေခါင္းၾကီးတြင္ ျမန္မာတို႕၏ ေသနဂၤဗ်ဴဟာသမိုင္းမ်ားကို ရာဇဝင္အကိုးအကား အနည္းငယ္ထုတ္ႏုတ္၍ ယခုအခါ အဂၤလိပ္-ဂ်ာမန္စစ္ပြဲကိုျမန္မာစစ္တပ္ဖြဲ႕စည္း၍ ျမန္မာ့ဗ်ဴဟာ၊ မဂၤလာစစ္တပ္၊ ပညတ္ေခၚညႊန္း၊ ေပၚထြန္းလာျခင္းတည္းဟူေသာ ေကာင္းညႊန္းေကာင္း ဟိတ္ေကာင္းနိမိတ္ကို ယူျပီးလွ်င္ ျမန္မာ့ဗ်ဴဟာဂ်ာနယ္ ေပၚထြက္လာသည့္အေၾကာင္းေဖာ္ျပထားသည္။

ျမန္မာ့ဗ်ဴဟာ ေခါင္းၾကီးမ်ားကို ၾကြက္စုတ္ၾကီးကေလာင္အမည္ခံသူရိယ ဦးဘသန္းကပင္ ဒိုင္ခံ ေရးသည္။

ဆရာၾကီး သခင္ကိုယ္ေတာ္မႈိင္းက ေဆာင္းပါးမ်ားေရး၍ ပါဝင္ကူညီသည္။ “ေပ်ာ္ေပ်ာ္ေနေသခဲသည္” ရယ္ရႊင္ဖြယ္က႑ကိုဆရာၾကီးေရႊဥေဒါင္းက ဒိုင္ခံေရးသည္။ ေနာင္ေသာ္ျပင္ပမွ ေရးပို႔ၾကရန္ဖိတ္ေခၚသည္။ တစ္ဘစ္ဂ်ာနယ္မွ အရႊန္းမ်ားကိုအတုယူ၍ေရးေသာအခန္းျဖစ္သည္။

“ေရႊဥေဒါင္း၏ ဒိုင္ယာရီမွတ္တမ္း” ဟူေသာအခန္းကိုလည္း ဆရာၾကီးေရႊဥေဒါင္းပင္တာဝန္ ယူေရးသည္။ တစ္ပတ္အတြင္းတစ္ေန႔စီ ဟာသဆန္ဆန္ေရးထားျခင္းျဖစ္၏။

အမ်ိဳးသမီးက႑၊ ကမာၻအရပ္ရပ္မွအျဖစ္အပ်က္ဆန္းမ်ားကိုေဖာ္ျပေသာ “အဆန္းအျပားသတင္းမ်ား”၊ “အိမ္ရွင္မတို႔ မွတ္သားရန္ အခ်က္မ်ား” ဟူေသာအခန္းမ်ားလည္း ပါဝင္သည္။ “လက္ဖက္ရည္ၾကမ္းဝိုင္း” ႏွင့္ “စေနတစ္ပတ္အတြင္း အေရးၾကီးေသာသတင္းမ်ား” က႑လည္းဖတ္ရႈရသည္။

ဝတၳဳတုိႏွင့္အခန္းဆက္ဝတၳဳရွည္မ်ားကိုမူ ဆရာၾကီးေရႊဥေဒါင္းပင္အေရးမ်ားသည္။ ပထမစာေစာင္တြင္ ပါဝင္ေသာ ဝတၳဳတိုမွာ “မသိန္းလွႏွင့္ မသိန္းျမ”  ျဖစ္၍အခန္းဆက္ဝတၳဳရွည္ “ေမတၱာအစစ္ အႏွစ္တစ္ရာ” ျဖစ္သည္။ အားလံုးပင္ဆရာၾကီးေရႊဥေဒါင္း၏ လက္ရာမ်ားျဖစ္သည္။

သူရိယသတင္းစာတိုက္မွ ဦးဘေဖ၊ ဦးလွေဖစေသာ လူၾကီးမ်ားႏွင့္ဆက္ဆံေရး မေျပျပစ္ေသာေၾကာင့္ မခံခ်င္စိတ္ျဖင့္ ျမန္မာ့ဗ်ဴဟာဂ်ာနယ္ကိုဆရာၾကီး ေရႊဥေဒါင္းတို႔ ထုတ္ေဝျခင္းျဖစ္သည္ဟုဆိုသည္။ ဂ်ာနယ္မွာ ေအာင္ျမင္ေသာ္လည္း လုပ္ငန္းထုတ္ေဝမွဳ မကၽြမ္းက်င္သျဖင့္တစ္ေၾကာင္း၊ ဂ်ာနယ္ကို ဦးေဆာင္သူ ပုဂၢဳိလ္မ်ားမွာသူရိယမွ အလုပ္တစ္ဖက္ႏွင့္မအားလပ္သူမ်ားျဖစ္၍တစ္ေၾကာင္း၊ တစ္ႏွစ္ေက်ာ္မွ်သာ တည္တံ့ခဲ့သည္။ သို႔ေသာ္ျမန္မာ့ဗ်ဴဟာသည္ ျမန္မာ့ဂ်ာနယ္သမိုင္းတြင္ ပထမျမန္မာ့ဂ်ာနယ္အျဖစ္ မွတ္တမ္းဝင္ ခဲ့ေပသည္။

(၁၉၂၀) ျပည့္ႏွစ္တြင္ ဆရာၾကီးသည္ သူရိယႏွင့္ မသင့္မတင့္ျဖစ္ကာ အလုပ္မွႏုတ္ပယ္ျခင္းခံရသည္။ ထိုႏွစ္မွာပင္ ဒုတိယအိမ္ေထာင္သည္ႏွင့္လည္းကြဲခဲ့ေလသည္။ ဤတြင္ ဆရာၾကီးသည္ ကသာခရိုင္ ျမေတာင္ရြာရွိ မိတ္ေဆြသစ္ေတာဝန္ေထာက္တစ္ဦးထံတြင္ အလည္အပတ္သြားေရာက္ေနထိုင္သည္။ ထိုရြာ မွာပင္ ဆရာၾကီးသည္ ျမေတာ္သူမိန္းမေခ်ာ ေဒၚၾကီးစိုး (ေဒၚစိုး)ႏွင့္ေတြ႕ဆံုကာ တတိယအၾကိမ္ေျမာက္ အိမ္ေထာင္က်ခဲ့ေလသည္။ ထိုအခ်ိန္၌ဆရာၾကီးသည္ အသက္ (၃၁)ႏွစ္အရြယ္ရွိျပီ။

ထို႔ေနာက္ဆရာၾကီးသည္ ျမေတာင္ရြာႏွင့္ (၁၀)မုိင္ေဝးေသာ ကႏီၷရြာတြင္ ေျပာင္းေရြ႕ေနထိုင္လ်က္ အဂၤလိပ္ေက်ာင္းဆရာလုပ္သည္။ သို႔ေသာ္ (၂) ႏွစ္အၾကာတြင္ေက်ာင္းဆရာအလုပ္ကိုစြန္႔ကာမိဘမ်ားရွိ

ထို႔ေနာက္ဆရာၾကီးသည္ ျမေတာင္ရြာႏွင့္ (၁၀)မုိင္ေဝးေသာ ကႏီၷရြာတြင္ ေျပာင္းေရြ႕ေနထိုင္လ်က္ အဂၤလိပ္ေက်ာင္းဆရာလုပ္သည္။ သို႔ေသာ္ (၂) ႏွစ္အၾကာတြင္ေက်ာင္းဆရာအလုပ္ကိုစြန္႔ကာမိဘမ်ားရွိရာ မန္က်ည္းတံုရြာသို႔ေျပာင္းေရြ႕ေနထိုင္သည္။

(၁၉၂၆) ခုႏွစ္တြင္ဆရာၾကီးသည္ ရန္ကုန္ျမိဳ႕နယူးဘာမားသတင္းစာတိုက္ မန္ေနဂ်င္းဒါရိုက္တာ လြယ္အိတ္ၾကီး္ဦးဘလိႈင္၏ ကမ္လွမ္းခ်က္အရ ထိုတိုက္တြင္စကၠရီေတရီလုပ္သည္။ မၾကာမီ အလုပ္ သေဘာကိုမႏွစ္သက္သျဖင့္ လခတိုးေပးပါေသာ္လည္းလက္မခံဘဲ ႏုတ္ထြက္ခဲ့သည္။ ရန္ကုန္တစ္လွည့္ မန္က်ည္းတံုရြာတစ္လွည့္ေနထိုင္ကာ စာေရးျခင္းသက္သက္ျဖင့္ အသက္ေမြးဝမ္းေက်ာင္းျပဳသည္။ ထိုအခ်ိန္ တြင္ ‘ျပည္ေပါကၠံ’ ဝတၳဳကိုဆီေလ်ာ္စြာေအာင္ျပန္ဆိုသည္။ စာမူကိုသူရိယတိုက္သို႔ပို႔သည္။ သူရိယ တိုက္တြင္ ဤစာမူေပ်ာက္ဆံုးသြားသျဖင့္ စာအုပ္အျဖစ္ ထြက္ေပၚမလာဟုဆိုသည္။ ထို႔အျပင္ ဒဂုန္မဂၢဇင္း၌ ‘ဒျမဗိုလ္မိုးသီး’ ဝတၳဳႏွင့္သူရိယမဂၢဇင္း၌ ‘ဂ်မဒါကိုကိုၾကီး’ ဝတၳဳစသည္တို႔ကိုဆီေလ်ာ္ေအာင္ျပန္ဆိုသည္။

ဤသို႔ စာေရးဆရာအလုပ္ျဖင့္ အသက္ေမြးဝမ္းေက်ာင္းျပဳစဥ္အေျခအေနအရ တျဖည္းျဖည္း ေငြေရးေၾကးေရးက်ပ္တည္းလာျပန္သျဖင့္ လခစားျပန္လုပ္ရသည္။ (၁၉၃၀) ျပည့္ႏွစ္ အသက္ (၄၁) ႏွစ္အရြယ္တြင္ ပဲခူးျမိဳ႕ရွိခရစ္ယာန္စာေပအသင္းဥကၠ႒ ဘီ၊ အမ္၊ ဂ်ံဳး၏ကမ္းလွမ္းခ်က္အရ ထိုအသင္း၌ ဘာသာျပန္ဆရာဝင္လုပ္သည္။ မလုပ္မီ ဗုဒၶဘာသာကိုထိခိုက္မည့္အလုပ္ ဟုတ္မဟုတ္စံုစမ္း ေသးသည္။ ဗုဒၶသာသနာကို မထိခိုက္။ ဗဟုသုတျဖစ္ေသာ၊ အက်င့္စာရိတၱေကာင္းေစေသာစာအုပ္မ်ားကိုသာ ျပန္ဆိုရသည့္အလုပ္ဟုသိမွ လက္ခံခဲ့သည္။ ပဲခူး၌ေနထိုင္လ်က္ ထိုအသင္းအတြက္ ‘ဘူကာတီရွန္တန္’၊ ‘ဟန္ေမာင္ဝတၳဳ’၊ ‘ယဥ္ေက်းျခင္း၏ မွတ္တိုင္မ်ား’ စသည္ျဖင့္ စာအုပ္ေပါင္း (၂၀) ေက်ာ္ခန္႔ သာဘာသာျပန္ဆိုခဲ့သည္။

(၃) ႏွစ္ၾကာေသာအခါ ထံုးစံအတိုင္း ထိုအလုပ္ကိုျငီးေငြ႕လာသည္ႏွင့္ ႏုတ္ထြက္လုိက္ျပန္ေလသည္။ (၁၉၃၃) ခုႏွစ္မွ (၁၉၃၆) ခုႏွစ္အတြင္း ဆရာၾကီးသည္ ဝက္လက္၊ ျမေတာင္၊ ရန္ကုန္တို႔တြင္ တစ္လွည့္စီေနထိုင္လ်က္ ပင္ကိုယ္ဥာဏ္ျဖင့္ “လြမ္းေအာင္ဖန္” ႏွင့္ “လမ္းႏွစ္သြယ္” ဝတၳဳရွည္ ႏွစ္ပုဒ္ေရးသားသည္။ သိန္းထိုက္၊ ရူပကလ်ာဏီ၊ ရန္ေအာင္မဂၤလာ၊ ရူပနႏီၵႏွင့္ပထမံဦးေအာင္ စေသာဝတၳဳမ်ားကို ဆီေလ်ာ္ေအာင္ ဘာသာျပန္ဆိုသည္။

(၁၉၃၆) ခုႏွစ္တြင္ ဆရာၾကီးအား သူရိယကျပန္ေခၚသည္။ သူရိယသတင္းစာတြင္ အယ္ဒီတာခန္႔အပ္သည္။ ဆရာၾကီးသည္အယ္ဒီတာ လုပ္လ်က္ သူရိယ သတင္းစာေခါင္းၾကီးမ်ားကို ေန႔စဥ္ေရးေပးရေလသည္။ ‘ဝသံုးလံုး’၊ ‘ပထမံဆရာသိန္း’ စေသာဝတၳဳတို႔ကိုဆီေလ်ာ္ေအာင္ဘာသာျပန္ဆုိခဲ့သည္။ ‘ရတနာသိုက္’၊ ‘ေစာလမုန္သိုက္’၊ ‘ေစာေဒဝီ’ စေသာဝတၳဳမ်ားကိုလည္း တုိက္ရိုက္ျပန္ဆိုခဲ့သည္။ နဂါးနီစာအုပ္အသင္းအတြက္ ‘အဘရဟံလင္းကြန္း’ ကိုလည္းဘာသာျပန္ဆိုေပးခဲ့သည္။

(၁၉၄၁) ခုႏွစ္တြင္ ဒုတိယကမာၻစစ္ၾကီး ျမန္မာႏုိင္ငံသို႔ ကူးစက္ေလာင္ကၽြမ္းလာေသာအခါ ဆရာၾကီီးသည္ သူရိယသတင္းစာ အယ္ဒီတာ အလုပ္ကို စြန္႔လႊတ္လိုက္ရျပန္ေလသည္။ စစ္အတြင္းတြင္ဆရာၾကီးသည္ အတိဒုကၡ ေရာက္ရွာသည္။ စစ္ေျပးဘဝျဖင့္ေနခဲ့ရသည္။ တရုတ္ျပဴ စစ္သားမ်ားဖမ္းဆီးျခင္းကိုခံရကာ အသက္ေဘးမွ သီသီလြတ္ခဲ့ရသည္။ ရက္လရွည္စြာ မက်န္းမမာ ျဖစ္ခဲ့ရသည္။ အေနအထိုင္ အစားအေသာက္က်ပ္တည္းကာ က်ရာအလုပ္ကိုလုပ္ကိုင္ခဲ့ရေလသည္။

ထိုစစ္ကာလတြင္ ဆရာၾကီးသည္အေမရိကန္ဆရာဝန္ေဒါက္တာေဟးေရးသည့္ Health Via Food စာအုပ္ကို ‘အာဟာရျဖင့္က်န္းမာနည္း’ အမည္ျဖင့္ မွီး၍ဘာသာျပန္ဆုိခဲ့သည္။ နပိုလီယံေဟးေရးသည့္ Think and Grow Rich စာအုပ္ကို ‘အၾကံဥာဏ္ျဖင့္ ၾကီးပြားေရး’ အမည္ျဖင့္ဘာသာျပန္ဆိုခဲ့သည္။ ယင္းစာအုပ္ကို ၾကီးပြားေရးတုိက္ ကထုတ္ေဝခဲ့သည္။

ဆရာၾကီးသည္စစ္ျပီးေခတ္တြင္ ဗုဒၶ၏စိတၱဝိပႆနာကို က်နစြာက်င့္သံုးခဲ့သည္။ လက္ဝဲစာေပ အေျမာက္အျမားကိုဖတ္ရႈခဲ့သည္။ စာေရးဆရာအလုပ္ သက္သက္ျဖင့္လည္း အသက္းေမြဝမ္းေက်ာင္းျပဳသည္။ လခစားအလုပ္ကိုလည္းဝင္လုပ္သည္။ လခစားအလုပ္ကို ဝင္လုပ္သည္မွာ (၂) ၾကိမ္ျဖစ္သည္။ ပထမအၾကိမ္ လူထုသတင္းတာတိုက္တြင္ (၁၉၄၆) ခုႏွစ္မွ (၁၉၄၉) ခုႏွစ္အထိ အယ္ဒီတာ ခ်ဳပ္လုပ္ျခင္းျဖစ္သည္။ လူထု သတင္းစာတိုက္တြင္ အယ္ဒီတာခ်ဳပ္လုပ္ကိုင္စဥ္အတြင္း သတင္းစာေခါင္းၾကီးမ်ားကို ဆရာၾကီးပင္ေန႔စဥ္ ဒိုင္ခံေရးခဲ့ေလသည္။ ယင္းသို႔လုပ္ကိုင္စဥ္ (၅) လနီးပါးခန္႔ ဖဆပလအစိုးရ၏ ေထာင္သြင္းအက်ဥ္းခ်ျခင္းခံခဲ့ရသည္။ လူထု သတင္းစာတြင္ လုပ္ကိုင္ေနစဥ္  တစ္ဖက္မွဟံသာဝတီသတင္းစာတြင္လည္း ဗုဒၶေဃာသ(၂) ကေလာင္အမည္ႏွင့္ သာသနာေရး ေဆာင္းပါးမ်ားကိုလည္း၊ ေရႊဥေဒါင္း ကေလာင္အမည္ျဖင့္ ‘ဗဟုသုတ ဟင္းေလးအိုး’ အခန္းကို လည္းေကာင္းေရးသားခဲ့သည္။

ဒုတိယအၾကိမ္ လူထုသတင္းစာတိုက္တြင္ (၁၉၅၀) ျပည့္ႏွစ္မွ (၁၉၅၄) ခုႏွစ္အထိ အယ္ဒီတာခ်ဳပ္အျဖစ္ လုပ္ခဲ့ျပနသည္။

ဆရာၾကီးသည္ ကမာၻ႔ျငိမ္းခ်မ္းေရးကို အထူးအလိုရွိေသာေၾကာင့္ ယင္းကိစၥအတြက္ အထက္ျမန္မာျပည္ အရပ္ရပ္သို႔လွည့္လည္ သြားေရာက္ေဆာင္ရြက္ခဲ့ဖူးသည္။ (၁၉၅၂) ခုႏွစ္ စက္တင္ဘာလ (၃၀) ရက္ေန႔တြင္သခင္ကိုယ္ေတာ္မိႈင္းေခါင္းေဆာင္ေသာ ကမာၻ႔ျငိမ္းခ်မ္းေရးကိုယ္စားလွယ္အဖြဲ႕ႏွင့္ တရုတ္ျပည္သူ႔သမၼႏိုင္ငံသို႔ လိုက္ပါသြားခဲ့သည္။ အျပန္တြင္ ‘တရုတ္ျပည္သစ္ ကိုယ္ေတြ႕’ စာအုပ္ကို ေရးသားခဲ့သည္။ (၁၉၆၂) ခုႏွစ္ ႏွစ္ဦးတြင္အာဖရိုေအရွန္ (အာရွ အာဖရိက) ခ်စ္ၾကည္ေရးအသင္းမွရုရွႏုိင္ငံသို႔ေစလႊတ္ေသာ ကိုယ္စား လွယ္အဖြဲ႕တြင္ လည္းအဖြဲဝင္အျဖစ္သြားေရာက္ခဲ့သည္။

ထို႔ေနာက္ ဆရာၾကီးဦးေရႊေဒါင္းသည္ (၁၉၆၃) ခု၊ ေအာက္တိုဘာလတြင္ေတာ္လွန္ေရးေကာင္စီအစိုးရ ျပန္ၾကားေရးဌာနမွ ထုတ္ေဝေသာလုပ္သားျပည္သူ႔ေန႔စဥ္သတင္းစာတြင္ (၁၉၇၂) ခုႏွစ္အထိ (၉)ႏွစ္တုိင္တိုင္ အယ္ဒီတာခ်ဳပ္ လုပ္ကိုင္စဥ္အတြင္းေန႔စဥ္လိုလိုပင္ ေခါင္းၾကီးမ်ားေရးသားခဲ့သည္။ ထို႔ေၾကာင့္ ဆရာၾကီး ေခါင္းၾကီးေရးခဲ့ေသာ သက္တမ္းကိုေပါင္းလိုပါက (၂၄) ႏွစ္ခန္႔ရွိေလသည္။ ဆရာၾကီးသည္သတင္းစာေခါင္းၾကီး အေရးအသား၌ အလြန္ေကာင္းေသာ သတင္းစာဆရာၾကီးအျဖစ္ အမ်ားက မွတ္ယူခဲ့ၾကေပသည္။

ဆရာၾကီသည္ မည္သည့္အလုပ္ကို လုပ္ေဆာင္ေစကာမူကေလာင္ကိုကား အနားမေပးခဲ့ေပ။ ဆရာၾကီး ေရးသားခဲ့ေသာစာတို႔မွာ အထူးမ်ားျပားလွေပသည္။ ဆရာၾကီးေၾကးရုပ္ထု၏ အုတ္ခံုတင္ေရးထိုးထားေသာ ေက်ာက္စာတြင္ ဝတၳဳတိုေပါင္းခ်ဳပ္(၃၀၆) ပုဒ္၊ ဝတၳဳရွည္ (၆) ပုဒ္၊ အခန္းဆက္ဝတၳဳက (၁၂) ပုဒ္၊ ပင္ကိုယ္ေရးေဆာင္းပါးက (၁၃၆) ပုဒ္ဟူ၍ ေဖာ္ျပထားသည္။ ထင္ရွားေသာ စာအုပ္မ်ားမွာရတနာပံု၊ ရူပနႏီၵ၊ ခင္စက္ေမ၊ ဂ်မဒါကိုကိုၾကီး၊ ပထမံဆရာသိန္း၊အိုင္ဗင္ဟို၊ သူရဲေကာင္းသံုးေယာက္၊ ကိုယ္ရံေတာ္၊ ေမွ်ာ္တလင့္လင့္၊ စစ္ရံႈးသူ၊ စိတ္ထားဝတိန္၊ ေသြးစုတ္ေျမတို႔ျဖစ္သည္။

ပင္ကိုယ္ဥာဏ္ျဖင့္ေရးေသာ ျမတ္သက္ေမာ္၊ ဆုၾကီးပန္၊ ကိုယ္ေတြ႕တရုတ္ျပည္သစ္ ခရီးသြားမွတ္တမ္းႏွင့္ တစ္သက္တာမွတ္တမ္းႏွင့္အေတြးအေခၚမ်ား (၄-တြဲ)စာအုပ္တို႔သည္လည္း ထင္ရွားသည္။

‘တစ္သက္တာမွတ္တမ္းႏွင့္ေတြ႕အေခၚမ်ား’ စာအုပ္ႏွင့္ပတ္သက္၍ (၁၉၇၂) ခုႏွစ္၊ ဒီဇင္ဘာလ (၆) ရက္ေန႔တြင္ မႏၱေလးျမိဳ႕ အေနာက္က်ံဳး လမ္း ဓမၼဗိမာန္၌အထက္ျမန္မာႏုိင္ငံ စာေရးဆရာအသင္းက က်င္းပေသာစာဆိုေတာ္ေန႔ သက္ၾကီိးဝါၾကီး စာေပပညာရွင္မ်ား ကန္ေတာ့ပြဲ တြင္ ဆရာၾကီးေရႊဥေဒါင္းကေအာက္ပါအတုိင္း ေျပာၾကားသြားသည္။

“(၁၉၆၁) ခုႏွစ္ ဆရာတစ္သက္တာမွတ္တမ္းႏွင့္ အေတြးေခၚမ်ားဆိုတဲ့ စာအုပ္ကိုေရးသားထုတ္ေဝခဲ့ပါတယ္။ ဒီစာအုပ္ကို စတုတၳတြဲ အထိထုတ္ေဝခဲ့ရတယ္။ ဆရာရဲ႕တစ္သက္မွာ ဒီစာအုပ္ဟာ အရွည္ဆံုးအမ်ားဆံုး ေရးရတဲ့စာအုပ္ပါပဲ။ စာအုပ္ေလးတြဲထဲက ဘယ္အတြဲ အၾကိဳက္ဆံုးလဲလို႔ ဆရာနဲ႔ေတြ႕တဲ့ ဆရာစာဖတ္ ပရိသတ္ကို ေမးၾကည့္ေတာ့ လူတုိင္းလိုလိုက ပထမတြဲနဲ႔ ဒုတိယတြဲကိုအၾကိဳက္ဆံုးပဲလို႔ေျပာၾကတယ္။ ကေလးဘဝ ငယ္ငယ္ရြယ္ရြယ္က အေၾကာင္းေတြပါတယ္။ ကေလးဘဝ ငယ္ငယ္ရြယ္ရြယ္ကအေၾကာင္းေတြကိုၾကိဳက္ၾကတဲ့သေဘာပဲ။ ဆရာေမးၾကည့္သမွ် လူေတြထဲမွာ တျခားလူေတြနဲ႔ အၾကိဳက္ခ်င္းမတူတဲ့ ထူးထူးျခားျခားတစ္ေယာက္ရွိတယ္။ သူက မိုးကုတ္က အမ်ိဳးသမီးၾကီးတစ္ေယာက္ပါ။ သူကေတာ့ “ကၽြန္မေတာ့ စတုတၳတြဲကိုအၾကိဳက္ဆံုးပါပဲဆရာၾကီး” တဲ့သူတစ္ေယာက္တည္းပဲ ဒီအေျဖေပးတဲ့လူရွိတယ္။

ဆရာကိုယ္တိုင္လဲ စတုတၳတြဲပဲ ၾကိဳက္တယ္။ ဒီစာအုပ္ကို နာမည္မွည့္ကတည္းက “တစ္သက္တာမွတ္တမ္းႏွင့္ အေတြးေခၚမ်ား” လို႔မွည့္ထားတယ္။ စတုတၳတြဲထဲမွာ အေတြးေခၚေတြအမ်ားၾကီးပါတယ္။ ဒါေၾကာင့္ဆရာေရြးရင္လဲ စတုတၳတြဲပဲ ေရြးမွာပဲ။ ဆရာၾကီးရဲ႕ ဘဝမွာေရးလာသမွ်စာအုပ္ေတြထဲမွာ ဒီစာအုပ္ကိုအားအရဆံုးပဲ။ ဘာျပဳလို႔ အားရသလဲဆိုေတာ့ အေတြးအေခၚေတြကိုေရးရလို႔ပဲ။ ပထမတြဲမွာကေလးဘဝေရးရတာက ဒီေလာက္မဟုတ္ပါဘူး။ ကေလးဘဝခ်စ္ခန္း ၾကိဳက္ခန္းေတြကေတာ့ဝတၳဳတစ္ပုဒ္ေရးရသလိုပဲ။ မထူး ဆန္းပါဘူး။ စာဖတ္တယ္ဆုိတာ အမ်ိဳးမ်ိဳးရွိတာပဲ။ ဥာဏ္ရွိတဲ့လူက ေတြးရမွာအရသာရွိတာကလား။ စာေရးတယ္ဆိုတာလဲ ဥာဏ္ပါျပီး အေတြးေခၚေတြေရးမွေကာင္းတာ။

တခ်ိဳ႕ အထၳဳပၸတိၱ မွတ္တမ္းစာအုပ္ေတြ အေတာ္ေရးၾကပါတယ္။ တခ်ိဳ႕ကလဲ ဆရာ့စာအုပ္ၾကီးထြက္လာတဲ့အခါ ဒို႔လဲေရးလိုက္ဦးမယ္လို႔ေမာင္းတင္ၾကတယ္။ဒါေပမယ့္ ေပၚမလာဘူး။ တခ်ိဳ႕က ေရးခ်င္တာကကိုယ့္ဂုဏ္ ကိုယ္ေဖာ္ ခ်င္ၾကတယ္။ ေျမွာက္ခ်င္ၾကတယ္။ ဆရာက ေတာ့ဒီလိုမဟုတ္ဘူး။ ကိုယ့္ကိုယ္ကိုအညံ့ခံေရးတယ္။

ဆရာဟာ ဒီစာအုပ္ေရး ဖို႔စိတ္မကူးပါဘူး။ ေရးျဖစ္လာပံုကေတာ့ ေျပာရဦးမယ္။ (၁၉၅၃) ခုႏွစ္က ‘ဦးေဖသိန္း၏ ေရႊဥေဒါင္း’ ဆိုတဲ့ အထၳဳပၸတိၱစာအုပ္ငယ္တစ္အုပ္ေရးခဲ့ဖူးတယ္။ အဲ့ဒါကလဲဆရာ့ရဲ႕ရတနာပံုဝတၳဳကို ေက်ာင္းသံုးျပ႒ာန္းလို႔ စာေရးဆရာရဲ႕အထၳဳပၸတိၱလဲလိုတယ္ ဆုိတာနဲ႔ ေက်ာင္းသားေက်ာင္းသူေတြအတြက္အၾကမ္းေရးခဲ့တာပါ။ မစံုလင္ပါဘူး။

အဲ့ဒီစာအုပ္ထြက္ျပီးတဲ့ေနာက္ မအမာ(လုထုေဒၚအမာ)က “ဦးေလးသိန္းအထၳဳပၸတိၱျပည့္ျပည့္စံုစံု တစ္အုပ္ေရးစမ္းပါဦး”လို႔တုိက္တြန္းတယ္။ဒီေတာ့ဆရာကကိုယ့္အထၳဳပၸတိၱကိုယ္ေရးဆိုတာတုိင္းျပည္မွတစ္နည္းနည္းနဲ႔ၾကီးက်ယ္ျပီး လူတစ္လံုးသူတစ္လံုးျဖစ္လာသူေတြသာေရးေလ့ရွိၾကတယ္။ ဦးေလးသိန္းမွာ ဘာတစ္လံုးမွျဖစ္မလာေသးလို႔ ဦးေလးသိန္း အေၾကာင္းကို အျခားသူေတြကေရး ထိုက္တယ္ထင္လို႔ေရးၾကရင္လဲေရးၾကပါေစေတာ့။ ဦးေလးသိန္းေတာ့ ကိုယ္တိုင္းေရးရရင္ ကိုယ့္ကိုယ္ကိုအထင္ၾကီးတဲ့လူပဲလို႔ တျခားလူေတြက စြပ္စြဲစရာျဖစ္ လိမ့္မယ္” လို႔ျပန္ေျပာလိုက္တယ္။

ဒီေတာ့ မအမာက “ကိုယ့္အေၾကာင္းကိုယ္ေရးတယ္ဆိုတာ လူတစ္လံုးသူတစ္လံုးျဖစ္လာမွ ေရးထိုက္တာ မဟုတ္ပါဘူး။ တကယ္လို႔ ဧရာမလူၾကီးတစ္ေယာက္ျဖစ္လာတယ္ပဲထားပါဦး။ ငါလိုလူရွိေသးသလား ဆိုတဲ့သေဘာမ်ိဳးနဲ႔ဟိတ္ထုတ္ျပီးေရးတာမ်ိဳးဆိုရင္ေတာ့စာဖတ္တဲ့လူအဖို႔အက်ဳိးမ်ားသင့္သေလာက္ မမ်ားဘူးေပါ့။ ၾကီးက်ယ္လွတဲ့ပုဂၢိဳလ္တစ္ေယာက္ျဖစ္ေပမယ့္လဲ စာေရးတတ္တဲ့စာေရးဆရာတစ္ေယာက္ျဖစ္ရင္ ဖတ္ခ်င္စဖြယ္ ျဖစ္ႏိုင္တဲ့အျပင္ စာဖတ္တဲ့လူအဖို႔ သင္ခန္းစာယူႏုိင္ေလာက္တဲ့စာအုပ္မ်ိဳးျဖစ္လာႏုိင္ပါတယ္” လို ့ေျပာျပန္တယ္။ အဲ့ဒီအခါမွာ အင္း-အမာေျပာတာ ဟုတ္ေပသားပဲ။ မဆိုးဘူးဆိုျပီးေရးဖို႔ဆံုးျဖတ္လိုက္တာပဲ။

ဒီလိုစိတ္ကူးရေတာ့ ကမာၻေက်ာ္ အတၳဳပၸတိၱေရးဆရာၾကီးေဘာ့စ္ဝဲလ္အေၾကာင္း သတိရမိတယ္။ ေဘာ့စ္ဝဲလ္ဟာကမာၻေက်ာ္ စာေရးဆရာၾကီးတစ္ဦးျဖစ္တဲ့ ဂၽြန္ဆင္ရဲ႕ အထၳဳပၸတိၱကို ေရးတဲ့အခါသူရဲ႕အထၳဳပၸတိၱစာအုပ္ (Biography)ဟာကမာၻေပၚမွာ အေကာင္းဆံုးစာအုပ္တစ္အုပ္ျဖစ္ရံုမကဘူး၊ သူ႔ေနာက္က ဒုတိယလိုက္တဲ့စာအုပ္ တစ္အုပ္ဟာ ေဘာ့စ္ဝဲလ္၏ စာအုပ္ေနာက္ မုိင္ေပါင္းမ်ားစြာျပတ္က်န္ရစ္တယ္လို႔ စာေရးဆရာၾကီး ေလာ့ဒ္မေကၠာေလးက ခ်ီးက်ဴးေရးသားဖူးတယ္။ ေဘာ့စ္ဝဲလ္ရဲ႕စာအုပ္ထဲမွာေဒါက္တာဂၽြန္ဆင္နဲ႔သူေတြ႔တုိင္း စကားႏိုင္လုျပီးေျပာၾကတဲ့အခါတိုင္း ေဒါက္တာဂၽြန္ဆင္က အျပတ္အသတ္ႏုိင္ျပီး ေဘာ့စ္ဝဲလ္ကျပတ္ျပတ္သတ္သတ္ ေခြးက်ဝက္က်နဲ႔ခံရပံုေတြကိုအရွက္မငဲ့ဘဲ ရဲရဲတင္းတင္းကြက္ကြက္ကြင္းကြင္း ျပည့္ျပည့္စံုစံု ေရးသားေဖာ္ျပခဲ့တယ္။ ဒီစာအုပ္မွာ ေဒါက္တာဂၽြန္ဆင္ေတာ္သေလာက္ ေဘာ့စ္ဝဲလ္ကညံ့ေနတယ္။ ဒီေတာ့ ေဒါကတာဂၽြန္ဆင္ေတာ္တာဟာ ေဘာ့စ္ဝဲလ္ညံ့ေနလို႔အစြမ္းကုန္ေတာက္ေျပာင္ျပီး အေကာင္းဆံုးစာအုပ္ၾကီးျဖစ္လာတယ္။

တစ္ကမာၻလံုးကစာအုပ္ၾကီးကိုခ်ီးက်ဴးလို႔မဆံုးရွိေနတုန္းေဘာ့စ္ဝဲလ္ကြယ္လြန္သြားေရာ။ ဒီတစ္ခါေတာ့ ေဘာ့စ္ဝဲလ္ရဲ႕သားက သူ႔အေဖရဲ႕စာအုပ္ နာမည္ၾကီးလြန္းလို႔ဂုဏ္ယူတယ္မ်ားထင္ၾကသလား။ မဟုတ္ဘူး သူသာတတ္ႏုိင္ရင္ ကမာၻမွာရွိရွိသမွ်သူ႔အေဖရဲ႕စာအုပ္ေတြကိုဝယ္ျပီးမီးရိႈ႕ပစ္ခ်င္တယ္တဲ့။ ဘာျဖစ္လို႔လဲဆိုေတာ့ လူအေနနဲ႔ညံ့ေနလို႔တဲ့။

အခုဆရာ့ရဲ႕စာအုပ္လဲ ဆရာ့ရဲ႕အဆက္အႏြယ္ေတြကမီးရိႈ႕ခ်င္ေကာင္း မီးရိႈ႕ၾကမွပဲ။ ဒါေပမယ့္ ရိႈ႕ခ်င္လဲရိႈ႕ၾကပေစေတာ့ဆိုျပီး ေရးဖို႔ဆံုးျဖတ္လိုက္တာပဲ။ ဆရာလဲေဘာ့စ္ဝဲလ္စာအုပ္လိုခပ္ဆင္ဆင္ အနာခံေရးတာပဲ။ အညံ့ခံေရးတာပဲ။ ဘာမွမဖံုးဘူး။ တခ်ိဳ႕လူေတြက ကိုယ္ညံ့တာကိုေသေလာက္ေအာင္ ဖံုးခ်င္ၾကတာကိုဆရာက ေဖာ္ေရးတာပဲ။ ပထမတြဲမွာစႏၵာေဒဝီနဲ႔ရဖို႔ဟာမရဘူး။ တျခားလူနဲ႔ရသြားတယ္။ ဒီလို ကိုယ္ည့ံတာေတြလဲထည့္ေရးတယ္။

ဒီစာအုပ္ဟာ ဆရာေရးသမွ် စာအုပ္ေတြထဲမွာအရွည္ဆံုးပါ။ ဒီေလာက္ေရးဖို႔ဘယ္တုန္းကမွ မစဥ္းစားဘူး။ ေရးမိေတာ့လဲ ေပးဦးတစ္ရြက္၊ ေပဦးတစ္ရြက္ပဲ။ စာအုပ္ (၄) တြဲျဖစ္သြားေရာ။ ေဘာ့စ္ဝဲလ္ရဲ႕ စာအုပ္ေကာင္းတာကတစ္မ်ိဳးေပါ့။ ဆရာရဲ႕စာအုပ္ကေတာ့ အေတြးေခၚေကာင္းလြန္းလို႔မေျပာခ်င္ဘူး။ ဆရာ့စာအုပ္ရဲ႕ အေရးအသားနဲ႔ ပက္သတ္လို႔ေရးၾကတာက ဆရာကိုယ္တိုင္ ေရးတာထက္ပိုေကာင္းေနတယ္။ သူတို႔ေရးၾကတာဖတ္ျပီး ငါဒီေလာက္ေရးတတ္ရဲ႕လားလို႔ေတာင္ေအာက္ေမ့မိတယ္။ ဒီစာအုပ္ေတြထဲမွာသေဘာက်တာ တစ္ခုရွိတယ္။ အဲ့ဒါက ကိုယ္ငယ္စဥ္က အျဖစ္အပ်က္ကေလးေတြကို ကိုယ္တိုင္ျပန္ျပီးသရုပ္ေဖာ္ရတဲ့အခ်က္ပဲ။ အဲ့ဒါ အရသာရွိတယ္။ ဒါေၾကာင့္ဖတ္တဲ့လူကလဲလုိက္ျပီး အရသာရွိတာျဖစ္ပါလိမ့္မယ္။ ဆရာငယ္ငယ္ကအေၾကာင္းေတြကို ျပန္လြမ္းျပီး ေရးခဲ့တာကိုး။ ေရးရတာလဲ ေပ်ာ္တာေပါ့။ အခုေန ဆရာေနရတာ အရသာမရွိေတာ့ဘူး။ ဒီအျဖစ္အပ်က္ေတြကိုသာ ဆရာလိုက္ေရးရင္ ဖတ္ေတာင္ဖတ္ခ်င္ၾကမွာ မဟုတ္ဘူး။ လူက ပ်င္းတဲ့အပိုင္းေရာက္လာေတာ့ ကိုယ္ေရးတဲ့ အေၾကာင္းအရာေတြဟာလဲ ပ်င္းမွာေပါ့။ ငယ္ငယ္တုန္းကနဲ႕ မတူေတာ့ဘူးေလ။ ေစာေစာကေျပာသလိုပဲ ေရးတဲ့လူကိုယ္တိုင္က အရသာရွိမွ ဖတ္တဲ့လူလဲ အရသာရွိမွာပဲ”

စာေရးဆရာတစ္ေယာက္အေနျဖင့္ ဆရာၾကီးသည္ ထူးခြ်န္သူစာေရးဆရာစာရင္းဝင္ျဖစ္သည္။ ဆရာ၏ စာေပတို႕သည္ ျမန္မာစာေပ ေလာကႏွင့္ ျမန္မာစာဖတ္ပရိသတ္တို႕ကို ေကာင္းစြာအက်ဳိးျပဳႏိုင္သည္။ ဆရာၾကီး၏စာတို႕ေၾကာင့္ ျမန္မာစာဖတ္ပရိ သတ္တို႕သည္ စိတ္ေကာင္း၊ ေစတနာေကာင္း၊ ဆႏၵေကာင္းမ်ား ကိန္းေအာင္းခဲ့ရသည္။ အေတြးသစ္၊ အျမင္သစ္မ်ားေပၚခဲ့ရသည္။ စဥ္းစားဉာဏ္မ်ား၊ အသိဉာဏ္မ်ားရင့္သန္ တိုးပြားခဲ့ရသည္။ ျမန္မာစာေပနယ္သည္ တစ္မ်ဳိးတစ္ဖံုက်ယ္ျပန္႕လာခဲ့ရသည္ဟု ဆိုသင့္ေပသည္။

ဆရာၾကီးသည္ (၁၉၅၂)ခုႏွစ္တြင္ စာေပဗိမာန္ဘာသာျပန္ဆုကို “ေမွ်ာ္တလင့္လင့္” ဝတၳဳျဖင့္လည္းေကာင္း၊ (၁၉၅၅) ခုႏွစ္တြင္ “ေသြး စုတ္ေျမ” ဝတၳဳျဖင့္ စာေပဗိမာန္ ဘာသာျပန္ဆုကိုလည္းေကာင္း၊ (၁၉၆၁) ခုႏွစ္တြင္ “ဘဝသက္တာမွတ္တမ္းႏွင့္ အေတြးအေခၚမ်ား” စာအုပ္ျဖင့္ စာေပဗိမာန္သုတပေဒသာဆုကို လည္းေကာင္းရရွိခဲ့သည္။

စင္စစ္ေသာ္ကား ဆရာၾကီးသည္ ျမန္မာ့စာေပနယ္၌ စံုေထာက္ဝတၳဳမ်ားေပၚထြန္းေအာင္၊ ေခတ္စားလာေအာင္ ပထမဆံုးၾကိဳးပမ္း ခဲ့သူျဖစ္ေပသည္။ ဆရာၾကီးသည္ အေနာက္တိုင္းဝတၳဳမ်ားကို ပထမဆံုးျပန္ဆုိသူကားမဟုတ္ေပ။ သို႕ရာတြင္ ယင္းဝတၳဳမ်ားကို အေျမာက္အမ်ားအင္ႏွင့္ အားႏွင့္ခ်ီ၍ ေပၚထြက္လာရန္ဒိုင္ခံၾကိဳးပမ္းျပန္ဆုိသူကား ျဖစ္ေပသည္။ ထို႕ေၾကာင့္လည္း ပညာရွင္မ်ားက ဆရာၾကီးကို ဘာသာျပန္ဆရာတို႕၏ဖခင္ ဟူ၍ ေခၚေဝၚျခင္း ျပဳၾကေပသည္။

ဆရာၾကီးသည္ ဘာသာျပန္ဆိုရာ၌ နည္းႏွစ္နည္းသံုးစြဲခဲ့သည္။ ပထမနည္းမွာဆီေလ်ာ္ေအာင္ ဘာသာျပန္ဆိုျခင္း (ဝါ) မူမပ်က္ မွီးျခင္းျဖစ္သည္။ ဒုတိယနည္းကား တိုက္ရုိက္ဘာသာျပန္ဆိုျခင္းျဖစ္သည္။ ပထမနည္းသည္ ျမန္မာစာဖတ္ပရိသတ္နားသို႕ဝင္လြယ္သည္။ ထိုေခတ္က ျမန္မာစာဖတ္ပရိသတ္မ်ားကလည္း ထုိနည္းကို ပို၍ ႏွစ္သက္ၾကသည္။ ထို႕ေၾကာင့္ ဆရာၾကီးသည္ ထိုနည္းကို အသံုး မ်ားခဲ့သည္။ ဒုတိယနည္းကိုမူ ဘာသာျပန္စာေပကို စာေပပရိသတ္အေတာ္နားရည္ဝလာသည့္ေနာက္ပိုင္းေခတ္တြင္မွ အသံုးျပဳခဲ့ေပ သည္။

ဆီေလ်ာ္ေအာင္ ျပန္ဆိုသည္ျဖစ္ေစ၊ တိုက္ရုိက္ျပန္ဆိုသည္ျဖစ္ေစ ဆရာၾကီးသည္ထူးခြ်န္စြာ ျပန္ဆို ႏိုင္ေလသည္။ ဆီေလ်ာ္ေအာင္ျပန္ဆိုရာ၌ မူရင္းဝတၳဳအရသာကို မပ်က္ေစဘဲ ျမန္မာဆန္ေအာင္ ျပန္ဆိုႏိုင္သည္. ဆရာၾကီးဆီေလ်ာ္ေအာင္ ျပန္ဆိုေသာဝတၳဳမ်ားကို မ်ားေသာအားျဖင့္ ဘာသာျပန္ဟူ၍ပင္မသိၾကေပ။ အခ်ဳိ႕ပုဂၢိဳလ္တို႕ကမူ ျမန္မာ့ေပၚ၌ ျဖစ္ပ်က္ေနသည့္ တကယ့္အျဖစ္အပ်က္ဟူကပင္ မွတ္ထင္ခဲ့ၾကေလသည္။

ဆရာၾကီး၏ ရူပနႏၵီဝတၳဳ သူရိယသတင္းစာ၌ တစ္ရက္ျခားပါလာသည့္ကို ဖတ္ရႈရေသာ ရဟန္းေတာ္အခ်ဳိ႕သည္ ဝတၳဳပါအျခင္းအရာမ်ားကို အဟုတ္တကယ္မွတ္ထင္ၾကသည္။ ထို႕ေၾကာင့္ ရူပနႏၵီရွိရာသို႕ လိုက္လံရွာေဖြလိုေၾကာင္း ဆရာၾကီးထံစာေပါင္းမ်ားစြာ ေရးသား ေမးျမန္းခဲ့ၾကေလသည္။

တိုက္ရုိက္ျပန္ဆိုရာ၌လည္း ထူးခြ်န္ေသာေၾကာင့္ “ေမွ်ာ္တလင့္လင့္” ႏွင့္ “ေသြးစုတ္ေျမ” ဝတၳဳႏွစ္ပုဒ္သည္ စာေပဗိမာန္ ဘာသာျပန္ဆုမ်ားရရွိခဲ့ျခင္းျဖစ္သည္။

စကာေျပအေရးအသားတြင္ ဆရာၾကီးသည္ စံတင္ထိုက္သူတစ္ဦးျဖစ္သည္။ ဆရာၾကီးသည္ စကားေျပကို အတြန္႕အတက္မပါ။ ရိုးရုိးရွင္းရွင္းႏွင့္ ဖတ္၍ ေခ်ာေအာင္ေရးစြမ္းႏိုင္သည္။ ဤသည္မွာ စကားေျပေကာင္းတို႕၏ ဂုဏ္အဂၤါရပ္ပင္ျဖစ္သည္။ တစ္ဖန္ရိုးရုိးရွင္းရွင္းႏွင့္ဖတ္၍ ေခ်ာေအာင္ေရးရာ၌လည္း ဆြဲေဆာင္မႈရွိေအာင္ (ဝါ) စိတ္ပါဝင္စားမႈရွိေအာင္ ေရးစြမ္းႏိုင္သည္။ ဝတၳဳျဖစ္ေစ၊ ေဆာင္းပါးျဖစ္ေစ ဆရာၾကီး၏ စာတို႕ကို ဖတ္လွ်င္ လက္ကမခ်ခ်င္၊ အစအဆံုးဖတ္မိသည္သာျဖစ္သည္။ ဤသည္မွာ လြန္စြာခဲခက္ေသာ အရည္အခ်င္းျဖစ္သည္။

ဝါက်တည္ေဆာက္ပံု၊ ဝါက်အတိုအရွည္၊ သဗၺႏၶအသံုး၊ ခြန္အားရွိေသာစာမ်ဳိး၊ ဝိဘတ္မ်ားႏွင့္ ပတ္သက္၍ ဆရာၾကီးကသူ၏ “တစ္သတ္တာမွတ္တမ္းႏွင့္ အေတြးအေခၚမ်ား” စာအုပ္၌ ဤသို႕ေရးသားေဖာ္ျပထားသည္။

ရိုးရိုးဝါက်မ်ားမွာ ကတၱား၊ ၾတိယာ၊ ကံ ဟူ၍ အခ်က္အခ်ာၾကီးသံုးခုရွိ၏။ အဂၤလိပ္ဘာသာတြင္ ၎တို႕သည္ ဤ အစီအစဥ္အတိုင္း သတ္မွတ္တည္ရွိၾက၍ ျမန္မာဘာသာ၌မူ ကတၱား၊ ကံ၊ ၾတိယာ ဟူေသာ အစီအစဥ္ျဖင့္ ေရးတတ္ၾက၏။ သို႕ရာတြင္ က်င္လည္ေသာ ဝါက် တည္ေဆာက္သမားသည္ (အဂၤလိပ္ဘာသာ၌လည္းေကာင္း၊ ျမန္မာဘာသာ၌ လည္းေကာင္း) တစ္ခါတရံတြင္ အထက္ပါအစီအစဥ္ကို ဖ်က္၍ ေရးျခင္းအားျဖင့္ အဓိပၸါယ္ပို၍ ေလးနက္ေစႏိုင္သည့္အခါ အခြင့္မ်ဳိးေပၚလာျခင္းကို ျမင္တတ္၏။ ထိုအစီအစဥ္ကို ဖ်က္၍ေရးျခင္းအားျဖင့္ ပို၍ရွင္းျခင္း၊ ပို၍ ေခ်ာေမာ ေျပျပစ္ျခင္းကိုလည္း ျမင္တတ္၏။ထိုမွတစ္ပါး နာမဝိေသသန၊ ၾကိယာဝိေသသန စသည္တို႕သည္လည္း ရွိေသးေပရာ ၎တို႕ကို ‘မူေသ’ မထားဘဲ သင့္ေတာ္ေသာ ေနရာမ်ား၌ ညွပ္သြင္းထိုးထည့္တတ္ျခင္းသည္လည္း က်င္လည္ေသာဝါက် ‘လက္သမား’ ၏ အရည္အခ်င္းတစ္ခုေပတည္း။ ဝါက်လက္သမားေကာင္းတစ္ေယာက္ ေရးထားသည့္ ဝါက်တစ္ပုိဒ္မွ စကားလံုးမ်ားကို ထိုမွ ဤမွေရႊ႕ေျပာင္းလိုက္သည့္အခါ အဆင္ေျပမႈပ်က္သြားႏိုင္သည့္နည္းတူ မက်င္မလည္ ရႈပ္ရႈပ္ေထြးေထြးေရးတတ္သူ တစ္ေယာက္၏ ဝါက်၌စကားလံုးမ်ားကို ေနရာေရႊ႕ေျပာင္းလိုက္ျခင္းအားျဖင့္ ပို၍ရွင္းလင္းလာႏိုင္ျခင္းကို နားလည္ထားဖို႕သင့္၏။ အခ်ဳိ႕စာေရးဆရာမ်ားသည္ ဝါက်တည္ေဆာက္ျခင္းႏွင့္ပတ္သက္၍ မည္မွ်ေလာက္နားေဝးၾကသနည္းဟူမူ ဝါက်အားလံုးသည္ေရးပံု အတူတူပင္ျဖစ္သည္ဟု မွတ္ထင္ၾက၏။ က်စ္လစ္သိပ္သည္းေသာဝါက်၊ ပြေယာင္းေယာင္းျဖစ္ေနေသာဝါက်၊ ေခ်ာေမာေျပျပစ္ေသာဝါက်၊ အဖုအထစ္မ်ားေသာ ဝါက်ဟူ၍ ရွိတတ္ျခင္းကို သေဘာမေပါက္ၾကေခ်။ ထိုသို႕ေသာစာေရးဆရာမ်ဳိးသည္ အနက္အဓိပၸါယ္ႏွင့္ စိတ္ကူးစိတ္သန္းဖက္တြင္ ခြ်န္ခ်င္လည္းခြ်န္ေပမည္။ သို႕ရာတြင္ ဝါက်လက္သမားေကာင္းတစ္ေယာက္ျဖစ္လာဖို႕မူကား ေမွ်ာ္လင့္ဖြယ္ရာမရွိေခ်။ဝါက်တည္ေဆာက္ျခင္းကို နားလည္မွစာေရးဆရာေကာင္းတစ္ေယာက္ျဖစ္သည္ဟူ၍ကား မဆိုလိုပါ။ အခ်ဳိ႕မွာ ဝါက်အေၾကာင္းနားမလည္ေသာ္လည္း အျခားေသာအခ်က္အလက္မ်ား ေကာင္းမြန္ျခင္းေၾကာင့္ နာမည္ေက်ာ္စာေရးဆရာမ်ားရွိေနျခင္းလည္းရွိၾကပါသည္။ သို႕ရာတြင္ တစ္ေယာက္ႏွင့္တစ္ေယာက္ အျပန္အလွန္ ေရးၾကသည့္စာမ်ဳိးတြင္မူကား စိတ္ကူးစိတ္သန္းခ်င္း၊ စကားလံုးေျပာပံုခ်င္း တူညီခဲ့ပါလွ်င္ ဝါက်ေကာင္းသမားက အႏိုင္ရလိမ့္မည္ျဖစ္၏။ အခ်ဳပ္၌ဝါက်ေကာင္းသမား၏စာသည္ ပို၍ ‘အသက္ဝင္’ သည္ ဟု ဆိုလိုပါသည္။

အခ်ဳိ႕က ဝါက်ရွည္ရွည္ေရးျခင္းသည္ စာခန္႕သည္။ စာေရးဆရာ၏ လက္ရာပီသသည္ဟု ယူဆ၍ ရွည္ရွည္ေရးဖို႕ၾကိဳးစားၾက၏။ အခ်ဳိ႕ကလည္း ဝါက်တိုပါမွ အဓိပၸာယ္ရွင္းသည္ဆိုကာ တိုတိုေရးၾက၏။ ကြ်ႏု္ပ္အယူအဆမွာ ရွည္တိုင္းလည္းမခန္႕၊ တိုတိုင္းလည္းမရွင္း၊ မူေသမွတ္ထားဖို႕မလိုေသာ အရာတစ္ခုျဖစ္သည္ထင္၏။ ဝါက်လက္သမားေကာင္းတစ္ေယာက္ ျဖစ္လာေသာ္အခါတြင္ မည္သည့္အရာ၌ရွည္သင့္သည္။ မည္သည့္အရာ၌ တိုသင့္သည္ဆိုျခင္းကို အလိုအေလ်ာက္ျမင္တတ္လာေပသည္။ ရွည္မွပင္ဖတ္၍ေကာင္းေသာ ေနရာမ်ဳိးလည္းရွိ၏။ ဝါက်လက္သမားေကာင္း၏ အယူအဆတစ္ခုမွာ ဝါက်ရွည္ၾကီးမ်ားခ်ည္း ဆက္ကာဆက္ကာေရးထားသည့္အခါ စာဖတ္သူသည္ (မွတ္ရဖန္မ်ားသည္ႏွင့္) ပင္ပန္းသြားတတ္ေသာေၾကာင့္ ဝါက်တိုကေလးမ်ားအားျဖင့္ အနားေပး သင့္သည္ဟု ဆိုၾက၏။ ဟုတ္သလိုေတာ့ရွိပါ၏ စာကို ဖတ္ရသည့္အခါ (ရွည္သင့္၍ ရွည္ျခင္းျဖစ္ခဲ့လွ်င္) စာဖတ္သူသည္ တပင္တပန္းၾကိဳးစား၍ မွတ္သားဖို႕မလို႕ဘဲ ဝါက်မဆံုးမခ်င္းဖတ္ခဲ့ျပီးေသာ အဓိပၸာယ္မ်ားသည္ စာဖတ္သူ၏ ဦးေခါင္းထဲတြင္ ကပ္၍ လိုက္ပါလာတတ္ေပသည္။ ဤအခ်က္သည္ ဝါက်ေကာင္းမေကာင္းဆန္းစစ္ေသာနည္း တစ္နည္းျဖစ္၏။ အဓိပၸာယ္သည္ သူ႕အခ်ိတ္ အဆက္ႏွင့္သူ ဦးေခါင္းထဲ၌ လိုက္ပါေနခဲ့လွ်င္ ဝါက်ရွည္ေသာ္လည္း မေမ့ႏိုင္ဘဲရွိတတ္၏။ ဖတ္ရင္းေမ့ကုန္ေသာ ဝါက်မ်ဳိးကာ ဝါက်ရွည္လြန္းျခင္း သို႕မဟုတ္ ည့ံဖ်င္းေသာ လက္သမား၏လက္ရာျဖစ္ျခင္း ထင္ရွားေလသည္။ ဝါက်လက္သမားအတတ္၌ မကြ်မ္းက်င္ေသးသူတို႕အဖို႕ မွာကားတိုတိုေရးျခင္းသည္ အႏၱရာယ္ကင္းသည္ဟု ဆိုသင့္ေပ၏။

အခ်ဳိ႕စာေရးဆရာမ်ားသည္ သမၺႏၶတစ္ခုထက္ပို၍ မသံုးမိေစရန္ ကြ်ႏု္ပ္အျမဲသတိထား၏။ ‘ျပီးလွ်င္’ မ်ားျဖစ္ေစ၊  ‘၍’မ်ားျဖစ္ေစ၊  ‘ရာ’ မ်ားျဖစ္ေစ တစ္ခုထက္ပိုသံုးသည့္ ဝါက်မ်ဳိးကို ဖတ္ရသည့္အခါ ကြ်ႏု္ပ္အဖို႕တြင္ ‘နားကေလာ’ လွ၏။ ဤအျဖစ္မ်ဳိးမွာ ‘အရပ္သား’ မ်ားမွားခ်င္မွားၾကပါေစ။ စာေရးဆရာ တစ္ေယာက္အေနျဖင့္ ခဏခဏမွားျခင္းမူကား မျဖစ္ၾကေစဖို႕သတိေပးလို၏။ မ်ားစြာေသာ စာေရးဆရာတို႕သည္ ခြန္အားရွိေသာ (Forceful Language)ဟူသည္မွာ ဘာကိုဆိုလိုသည္ဟု နားလည္ၾကပံုမရေခ်။ ခြန္အားရွိေသာစာမ်ဳိးေရးတတ္ဖို႕မွာ (၁) ေရးလိုသည့္အေၾကာင္းအရာကို ေကာင္းစြာနားလည္ျခင္း၊ (၂) အခ်က္က်က်ေရးတတ္ျခင္း၊ (ဝါ) သင့္ေတာ္ေသာ စကားလံုးကို ေရြးခ်ယ္တတ္ျခင္း၊ (၃) ၾကံ႕ခိုင္က်စ္လ်စ္ေသာ ဝါက်မ်ဳိးတည္ေဆာက္တတ္ျခင္းတို႕

စာေခ်ာေအာင္ေရးတတ္ခ်င္လွ်င္ ဝိဘတ္မ်ားကိုလည္း တစ္လွည့္စီသံုးတတ္ဖို႕ အေလ့အက်င့္ျပဳလုပ္သင့္၏။ တစ္လံုးစီၾကည့္လိုက္လွ်င္ ‘ကို’ ဟူေသာဝိဘတ္သည္ ‘အား’ ဟူေသာဝိဘတ္ထက္ အဓိပၸာယ္ထိေရာက္၍ တိုက္ရုိက္သေဘာမ်ဳိးလည္းပါရွိ၏။ သို႕ႏွင့္လည္း ‘ကို’ ကို ဖယ္ထားျပီး ‘အား’ ကို သေဘာက်သည့္လကၡဏာႏွင့္ အထပ္ထပ္သံုးၾကျခင္းကို ေတြ႕ရ၏။ ဝိဘတ္ႏွစ္ခုသည္ အဓိပၸာယ္တူသေယာင္ထင္ၾကေသာ္လည္း ျခားနားျခင္း ရွိ၏။ ဥဒါဟရုဏ္ကား “ေမာင္ဘသည္ စာအုပ္တစ္အုပ္ကို ကြ်ႏု္ပ္အားေပး၏” ဟုေရးသင့္ပါလ်က္ “ေမာင္ဘသည္စာအုပ္တစ္အုပ္အား ကြ်ႏု္ပ္ကို ေပး၏။” ဟု ေရးပါမူမ်ားသည္ဟု ဆိုသင့္သည္။ “ေမာင္ဘသည္ စာအုပ္တစ္အုပ္အား ကြ်ႏု္ပ္အားေပးသည္။” ဟု ေရးပါမူကား မွားရုံသာမက (ကြ်ႏု္ပ္အဖို႕) နာကေလာလွသည္။

နာမဝိေသသနႏွင့္နာမ္ကိုလည္းေကာင္း၊ ၾကိယာဝိေသသနႏွင့္ ၾကိယာကိုလည္းေကာင္း နီးကပ္စြာထားျခင္းသည္ အဓိပၸာယ္ရွင္းလင္းေစဖို႕ အေထာက္အပံ့ျပဳ၏။ “လွပေသာ ေမာင္ျဖဴအိတ္” ဟု ေရးျခင္းထက္ “ေမာင္ျဖဴ၏ လွပေသာအိတ္” ဟု ေရးျခင္းသည္လည္းေကာင္း၊ “လ်င္ျမန္စြာ တိုက္ေပၚသို႕တက္သြားသည္” ဟုေရးျခင္းထက္ “တိုက္ေပၚသို႕ လ်င္ျမန္စြာတက္သြားသည္” ဟုေရးျခင္းသည္လည္းေကာင္း၊ အဓိပၸာယ္ရွင္းျခင္းကို နားလည္သင့္ပါလ်က္ဤ စည္းကမ္းကို ခ်ဳိးေဖာက္သူ အေတာ္မ်ားလ်က္ရွိျခင္းကို ေတြ႕ရ၏။ ကြ်ႏု္ပ္အဖို႕မွာ ဤမွ်ေလာက္လူသိမ်ားေသာ စည္းကမ္းကိုသာမက ဝါက်တစ္ခုအတြင္းမည္သည့္စကားကို မည္သည့္ေနရာတြင္ ထားသင့္သည္ဟု ခ်က္ခ်င္းသိျမင္ဖို႕ အေလ့အက်င့္ျပဳထားသည့္ ေက်းဇူးေၾကာင့္ ကြ်ႏု္ပ္၏ခက္ခဲနက္နဲေသာ ေလာကုတၱရာေဆာင္းပါးမ်ဳိးသည္ပင္ ရွင္းပါေပသည္ဟု ေျပာရျခင္းျဖစ္ပါသည္။

ေဆာင္းပါးမ်ားႏွင့္ ပတ္သက္၍ ဆရာၾကီးသည္ ပင္ကိုယ္စဥ္းစားဉာဏ္ကို အသံုးျပဳကာ ရဲရဲေတြး၍ ရဲရဲေရးတတ္ေပသည္။ (၁၉၃၇) ခုႏွစ္တြင္ အ႒မေျမာက္အက္ဒြပ္ဘုရင္( ေဝလမင္းသား)သည္ မစၥစ္ဆင္မဆင္ႏွင့္ အခ်စ္ျပႆနာေပၚသျဖင့္ ထီးနန္းကို စြန္႕လိုက္သည္။ ထိုအခါ ျမန္မာႏိုင္ငံရွိ သူရိယသတင္းစာမွတစ္ပါး တစ္မာၻလံုးရွိသတင္းစာမ်ားက အက္ဒြပ္ဘုရင္ကို ေဝဖန္ကဲ့ရဲ႕ၾကသည္။ သူရိယသတင္းစာ ေခါင္းၾကီးကမူ ထီးနန္းစည္းစိမ္ကို စြန္႕လြတ္ႏိုင္ေသာ သတၱိမွာ သာမန္ပုဂၢဳိလ္တစ္ဦး၌ရွိေသာ သတၱိမ်ဳိးမဟုတ္ေၾကာင္းျဖင့္ အက္ဒြပ္ဘုရင္ကို ေထာက္ခံခ်ီးက်ဴးေရးသားခဲ့သည္။ ထိုေခါင္းၾကီးကာ ဆရာၾကီး၏ လက္ရာပင္တည္း။

တစ္ခါ၌လည္း ေဆာင္းပါးတစ္ပုဒ္တြင္ ဆရာၾကီးက ငါးပါးသီလကို ေစာင့္ထိန္းႏိုင္ျခင္းထက္ ကိုယ္ခ်င္းစာတရား ထားႏိုင္ျခင္းက ပို၍ အေရးၾကီးသည္ဟု ရဲရင့္စြာ တင္ျပထားေပသည္။

ဆရာၾကီး၏ ‘ဒိေ႒ ဒိ႒ မတၱံ’ ေဆာင္းပါးမ်ားသည္လည္း အလြန္ထူးျခားသည္။ ဗုဒၶ၏ စိတၱဝိပႆနာကို ကိုယ္တိုင္ေလ့က်င့္သိရွိ၍ ဆင္ျခင္စဥ္းစားမိသည္တို႕ကို ပိုင္ႏိုင္စြာ ေရးသားတင္ျပထားျခင္းျဖစ္သည္။

လူတစ္ေယာက္အေနျဖင့္ ဆရာၾကီး၌စိတ္ဝင္စားဖြယ္အခ်က္မ်ား အမ်ားအျပားရွိသည္။ ဆရာၾကီး၏ အဘိုးသည္ ေယာက်္ားမွန္လွ်င္ ‘စံု’ မွ ၾကိဳက္သူျဖစ္၏။ အဘိုး၏ဝါဒအတိုင္း ဆရာၾကီးသည္ အေတြ႕အၾကံဳစံုျခင္းကို ႏွစ္သက္သူျဖစ္သည္။ ထို႕ေၾကာင့္ သူသည္သူတစ္ပါးကို မထိခိုက္သည့္ အမူအက်င့္ကိစၥဟူသေရြ႕ စံုေအာင္ ျပဳခဲ့ေသာ္လည္း အလြန္အကြ်ံမျပဳခဲ့ျခင္းျဖစ္သည္။ မစြဲေအာင္ထိန္းႏိုင္ျခင္းျဖစ္သည္။

ဆရာၾကီးသည္ လြတ္လပ္မႈကို ျမတ္ႏိုးေသာ္လည္း စည္းစနစ္ကားရွိသည္ က်န္းမာေရးအတြက္ အခ်ိန္မွန္လမ္းေလွ်ာက္ေလ့ရွိသည္။ ဝမ္းခ်ဴေလ့ရွိသည္။ အခ်ိန္ကိုလည္း အလြန္ရုိေသသည္။ ခ်ိန္းဆိုထားလွ်င္ အလြန္အခ်ိန္မွန္သည္ အခ်ိန္မမွန္သူမ်ား၊ အခ်ိန္ကို တန္ဖိုးမထားသူမ်ားကုိလည္း မႏွစ္သက္ေပ။ အခ်ိန္ကို တန္ဖိုးထားျခင္းကို ႏွစ္သက္သည့္နည္းတူ ရိုးသားေျဖာင့္မွန္ျခင္းကိုလည္းႏွစ္သက္သည္။ သို႕ေသာ္ ႏုံျခင္း၊ အ ျခင္း၊ ပ်င္းျခင္းတို႕ကို ကားရြံမုန္းသည္။

ဆရာၾကီးသည္ ဟန္မေဆာင္တတ္။ ပရိယာယ္မသံုးတတ္။ အေျဖာင့္ဆက္ဆံသည္။ လိမ္ျခင္း၊ ညာျခင္းကို လံုးမၾကိဳက္။ လိမ္ျခင္း၊ ညာျခင္းကို ေတြ႕ၾကံဳလွ်င္လည္း သည္းမခံတတ္ေပ။ “သစ္ပင္ေျဖာင့္ တက္ရခက္၊ စကားေျဖာင့္ ၾကားရခက္” ဆိုသလို ဆရာၾကီး၏ဘြင္းဘြင္းရွင္းရွင္းတဲ့တိုးေျပာဆိုမႈကို အခ်ဳိ႕က မႏွစ္သက္ၾကေသာေၾကာင့္ ကြယ္ရာတြင္ အတင္းအဖ်င္း ေျပာတတ္ၾကသည္။ ဆရာၾကီးသည္မာန္မာနေထာင္လႊားျခင္း၊ ၾကြားဝါပလႊားျခင္းမ်ဳိးကို လည္း မၾကိဳက္ေပ။ သို႕ရာတြင္ ေအာက္ၾကိဳ႕ျခင္း၊ ငံု႕လွ်ဳိးျခင္းမ်ဳိးကိုလည္း မၾကိဳက္ေပ။

ဆရာၾကီးသည္ ေငြေၾကးခ်မ္းသာမႈကို ဂရုမျပဳ။ ၾကီးပြားတိုးတက္မႈကို အေလးမထား။ ကိုယ္ခ်မ္းသာမႈထက္ စိတ္ခ်မ္းသာမႈကို အဓိကထားသူျဖစ္သည္။ ထို႕ျပင္ အေျပာသမားမဟုတ္။ အေရးသမားသာျဖစ္သည္။ အစားေကာင္းကိုမူ အလြန္ၾကိဳက္သည္။ “လွ်ာသည္ အရသာကို သိျခင္းႏွင့္ စကားေျပာျခင္းတည္းဟူေသာ အလုပ္ႏွစ္မ်ဳိးကိုသာ လုပ္တတ္ရာတြင္ ကြ်ႏု္ပ္၏လွ်ာကား ပထမအလုပ္၌ ကြ်မ္းက်င္လြန္း၍ ဒုတိယအလုပ္ဖက္တြင္ ေလ်ာ့ေန၏” ဟု ဆရာၾကီးက သူ႕တစ္သက္တာမွတ္တမ္းႏွင့္ အေတြးအေခၚမ်ားစာအုပ္တြင္ ေရးခဲ့သည္။

ဆရာၾကီး၏အထူးျခားဆံုးမွာ မည္သူ႕ကိုမွ် မထိခိုက္တတ္၊ မေစာ္ကားတတ္၊ မႏွိမ္တတ္ေပ။ သို႕ေသာ္ သူ႕ကိုထိလွ်င္ ေစာ္ကားလာလွ်င္ ႏွိမ္လာလွ်င္ကား ျပန္လည္တံု႕ျပန္တတ္သည္။ ဆရာၾကီးသည္ ငယ္စဥ္က အေပါင္းအေဖာ္မ်ားက ညွဥ္းပန္းျခင္းကို ခံခဲ့ရသည္။ ဖခင္၏နည္းလမ္းမမွန္ေသာ ဆံုးမျခင္းကို ခံခဲ့ရသည္။ ထို႕ေၾကာင့္ ငါ့မထိႏွင့္ ငါ့ထိလွ်င္ တြယ္လိုက္မည္ဟူေသာ သေဘာမ်ဳိးရွိသည္။ ယင္းကို ဆရာၾကီးက ျဖဴေကာင္၏ ဆူးႏွင့္ႏႈိင္းယွဥ္ကာ ဆူးေပါက္သည္ဟူ၍ ဆိုထားေပသည္။ ထို႕ျပင္ ဆရာၾကီးသည္ သူ႕ကို ဂရုျပဳသူျဖစ္လွ်င္ မည္မွ်နိမ့္က်သူျဖစ္ပါေစ၊ သူကျပန္လည္ ေလးစားဂရုျပဳတတ္ျခင္းပင္ျဖစ္သည္။ သို႕ရာတြင္ သူ႕ကို ဂရုျပဳသူ မဟုတ္လွ်င္ကား မည္မွ်ပင္ ၾကီးမားသူျဖစ္ပါေစ သူက လံုးဝဂရုမစိုက္တတ္ေပ။

ဆရာၾကီးသည္စြန္႕စားခန္းဝတၳဳမ်ားကို စြဲစြဲျမဲျမဲ ဖတ္လာသူျဖစ္သျဖင့္ စြန္႕စားမႈကို ဝါသနာထံုသည္။ ျမင္းဒံုးစိုင္းစီးျခင္း၊ ေတာလည္ထြက္ျခင္း၊ အမဲပစ္ထြက္ျခင္း၊ ေရႊလီျမစ္ကို ေဖာင္ျဖင့္ ေမွ်ာျခင္းစသည္တို႕ကို စြန္႕စြန္႕စားစား လုပ္ေဆာင္ေလသည္။

ဆရာၾကီး၏ထူးျခားခ်က္မွာ ေရွးေဟာင္းကို မလြမ္းတတ္ျခင္းျဖစ္သည္။ ဆရာၾကီးသည္ ေရွးေခတ္နန္းဓေလ့ ဗဟုသုတမ်ားကိုလည္းေကာင္း၊ အေဟာင္းအမ်ဥ္းပစၥည္းပစၥယမ်ားကိုလည္းေကာင္း စိတ္ဝင္စားသူ မဟုတ္ေပ။

စာေပႏွင့္ ပတ္သက္၍ ဆရာၾကီးသည္ ဝတၳဳမ်ားကို လြန္စြာျမတ္ႏိုးသည္။ ဝတၳဳမ်ားတြင္လည္း ေတာ္စတိြဳင္း၊ ဒဟ္ကင္း၊ စေကာ့၊ ဗစ္တာဟူးဂုိ အစရွိသည့္ကမာၻ႕စာေရးဆရာၾကီးမ်ားေရးသည့္ စိတ္ေကာင္းဆႏၵေကာင္းတို႕ကို ျဖစ္ေပၚေစသည့္ ဝတၳဳမ်ဳိးတို႕ကို အေလးေပးသည္။ ေဆြးေႏြးခန္းေတာင္းပါးတစ္ေစာင္၌လည္း ဆရာၾကီးက “စိတ္ကို ဆြဲေဆာင္ႏိုင္တဲ့ေနရာမွာ ဝတၳဳလိုအစြမ္းထက္တဲ့စာေပမ်ဳိးဟာ ေလာကီနယ္မွာရွိကိုမရွိဘူးလို႕ ကြ်န္ေတာ္ယူဆပါတယ္၊ ဝတၳဳေတြထဲမွာလည္း မေကာင္းတာကိုေရွာင္ခ်င္တဲ့စိတ္မ်ဳိး၊ မွန္မွန္ေျပာခ်င္တဲ့စိတ္မ်ဳိး၊ မညစ္ပတ္ခ်င္တဲ့စိတ္မ်ဳိး၊ တည့္မတ္ခ်င္တဲ့စိတ္မ်ဳိး၊ တစ္ကိုယ္ေကာင္း မၾကံခ်င္တဲ့ စိတ္မ်ဳိးအစရွိတဲ့ ဆႏၵေကာင္းေတြထဲက တစ္ခုတေလျဖစ္ေစ၊ ကိုယ့္အထဲမွာ က်န္ေနရစ္ေစတဲ့ ဝတၳဳမ်ဳိးကို ကြ်န္ေတာ္အသားေပးခ်င္ပါတယ္” ဟူ၍ ဖြင့္ဟဆိုထားေလသည္။

● ဆရာၾကီး ေရးသားထုတ္ေဝခဲ့သည့္စာအုပ္မ်ား
၁။ ရတနာပံုဝတၳဳ     သူရိယသတင္းစာတိုက္  ၁၉၁၇
၂။ ရူပနႏၵီ     သူရိယသတင္းစာတိုက္  ၁၉၁၉
၃။ ရန္ၾကီးေအာင္     သူရိယသတင္းစာတိုက္  ၁၉၁၉
၄။ ဝကၤႏၱဝတၳဳ     သူရိယသတင္း   ၁၉၂၆
၅။ သိန္းထိုက္ဝတၳဳ    သူရိယသတင္းစာပံုႏိွပ္တိုက္ ၁၉၂၆
၆။ ဂ်မဒါကိုကိုၾကီး ပထမတြဲ    ေဒၚအုန္းသင္ႏွင့္သားမ်ား  ၁၉၃၈
၇။ ရူပကလ်ာဏီ     ေလာကံာကုမၸဏီလီမီတက္  ၁၉၃၈
၈။ အဘရဟမ္လင္းကြန္း    နဂါးနီ    ၁၉၃၉
၉။ ဝသံုးလံုး     ၾကီးပြားေရး   (၁၉၃၉-၄၀)
၁၀။ ဟစ္တလာလုပ္ခဲ့သမွ်    နဂါးနီစာအုပ္တိုက္   (၁၉၃၉-၄၀)
၁၁။ ရန္ကုန္မဂၤလာႏွင့္ သူေတာ္ေကာင္းၾကီး  ဂ်ာနယ္ေက်ာ္   ၁၉၄၁
၁၂။ စြန္႔ဝန္႔သူ (ပထမပိုင္း)              ၾကီးပြားေရး   ၁၉၄၅
၁၃။ အာဟာရျဖင့္ က်န္းမာနည္း ကုသနည္းမ်ား ၾကီးပြားေရး   ၁၉၄၉
၁၄။ ျမတ္သက္ေမာ္    ေသြးေသာက္တိုက္  ၁၉၅၁
၁၅။ ကိုယ္ေတြ႕ တရုတ္ျပည္သစ္   မႏၱေလးၾကီးပြားေရး  ၁၉၅၃
၁၆။ ဒိေ႒ဒိ႒မတၱံ လက္ေတြ႕က်င့္စဥ္ ပ-ႏွိပ္  ရႈမဝတိုက္   ၁၉၆၀
၁၇။ ေရႊဥေဒါင္း     ၾကီးပြားေရး   ၁၉၅၃
၁၈။ စစ္ရံႈးသူ     မာလာျမိဳင္ပံုႏိုပ္တိုက္  ၁၉၆၁
၁၉။ တစ္သက္တာမွတ္တမ္းႏွင့္ အေတြးအေခၚမ်ား ပထမတြဲ  ၾကီးပြားေရး ၁၉၆၁
၂၀။ တစ္သက္တာမွတ္တမ္းႏွင့္ အေတြးအေခၚမ်ား ဒုတိယတြဲ  ၾကီးပြားေရး ၁၉၆၁
၂၁။ တစ္သက္တာမွတ္တမ္းႏွင့္ အေတြးအေခၚမ်ား တတိယတြဲ  ၾကီးပြားေရး ၁၉၆၁
၂၂။ တစ္သက္တာမွတ္တမ္းႏွင့္ အေတြးအေခၚမ်ား စတုထၳယတြဲ  ၾကီးပြားေရး ၁၉၆၂
၂၃။ ေဆြးေႏြးခန္း       မိုးဦးပန္းစာေပ ၁၉၆၂
၂၄။ ဒဂံုတင့္       ေသာ္တာစာေပ ၁၉၆၂
၂၅။ ျမန္မာ့စြမ္းရည္      ျမန္မာျပည္ ၁၉၆၂
၂၆။ ဗုဒၶဝါဒႏွင့္ အယူအဆေရးရာမ်ား ထပ္မံတင္ျပခ်က္   ခ်ိဳးျဖဴစာေပ ၁၉၆၃
၂၇။ ကာလယႏၱရား      အလိမၼာစာေပ  ၁၉၆၅
၂၈။ ခ်စ္ပန္းပြင့္       အလိမၼာစာေပ  ၁၉၆၅
၂၉။ ေစတလံုးပိုင္ရွင္ႏွင့္ အျခားဝတၳဳမ်ား    အလိမၼာစာေပ  ၁၉၆၅
၃၀။ ဆုၾကီးပန္း       အလိမၼာစာေပ  ၁၉၆၅
၃၁။ ေဇာ္ဟိတ္       ႏွလံုးလွစာေပ  ၁၉၆၅
၃၂။ ဘာသာေရး ခံယူခ်က္      ပုဂံစာအုပ္တိုက္  ၁၉၆၅
၃၃။ လူစြန္႕စား       ေအာင္ျမင့္စာေပ  ၁၉၆၅
၃၄။ သူေတာ္စိန္       ႏွလံုးလွစာေပ  ၁၉၆၅
၃၅။ ဇာတ္ဇာတ္ၾကဲဂုိဏ္း ရန္ေအာင္မဂၤလာ    အလိမၼာစာေပ  ၁၉၆၆
၃၆။ ေလာကုတၱရာေရားရာေဆြးေႏြးခန္းမ်ား (ဘာသာေရးခံယူခ်က္ကို ဒုၾကိမ္ရုိက္) ပင္းယစာေပတိုက္ ၁၉၆၇
၃၇။ စာပေဒသာ       ျခေသၤ့စာေပ  ၁၉၆၇
၃၈။ ရူပနႏၵီ-ရူပကလ်ာဏီ      အလိမၼာစာေပ  ၁၉၆၉
၃၉။ စာေရးနည္းလမ္းညြန္      စာႏိုင္ငံစာေပတိုက္ ၁၉၇၀
၄၀။ ဇာတ္ဇာတ္ၾကဲဂုိဏ္း ဒု-ႏိုပ္     မိုးစပယ္စာေပ  ၁၉၇၀
၄၁။ လြမ္းေအာင္ဖန္ ဒု-ႏိုပ္      စိမ္းျမအႏုပညာစာေပ ၁၉၇၀
၄၂။ စိတ္ထားဝတႎႏွင့္ ျမန္မာ့စြမ္းရည္( တ-ႏွိပ္ )   ပန္းခ်ီစာေပ  ၁၉၇၅
၄၃။ သံုးေပါက္ခြ်န္းႏွင့္ ဝတၳဳတိုမ်ား     ရာျပည့္စာအုပ္တိုက္ ၂၀၀၂
၄၄။ ေယာက္်ားဘသား      ဖူးပြင့္ေဝေဝ  ၂၀၀၃
၄၅။ အေတြးအျမင္ႏွင့္ ရႈေထာင့္     စိတ္ကူးခ်ဳိခ်ဳိ  ၂၀၀၄
၄၆။ ၾကမ္းလိုက္တဲ့ေတာႏွင့္ အျခားတေစၱပံုျပင္မ်ား   ခြန္းႏွင့္ရႊန္း စာေပ  ၂၀၀၅
၄၇။ လူျဖစ္ရက်ဳိးနပ္ပါေစႏွင့္ အျခား အေတြးအျမင္ေဆာင္းပါးမ်ား  စိတ္ကူးခ်ဳိး  ၂၀၀၅
၄၈။ ဝတၳဳတိုေပါင္းခ်ဳပ္ ပထမတြဲ     စိတ္ကူးခ်ဳိခ်ဳိ  ၂၀၀၆
၄၉။ ဝတၳဳတိုေပါင္းခ်ဳပ္ ဒုတိယတြဲ     စိတ္ကူးခ်ဳိခ်ဳိ  ၂၀၀၆
၅၀။ ဝတၳဳတိုေပါင္းခ်ဳပ္ တတိယတြဲ     စိတ္ကူးခ်ဳိခ်ဳိ  ၂၀၀၆
၅၁။ ဝတၳဳတိုေပါင္းခ်ဳပ္ စတုတၳတြဲ     စိတ္ကူးခ်ဳိခ်ဳိ  ၂၀၀၆
၅၂။ ဝတၳဳတိုေပါင္းခ်ဳပ္ ပဥၥမတြဲ     စိတ္ကူးခ်ဳိခ်ဳိ  ၂၀၀၆
၅၃။ ဝတၳဳတိုေပါင္းခ်ဳပ္ ဆ႒မတြဲ     စိတ္ကူးခ်ဳိခ်ဳိ  ၂၀၀၆
၅၄။ ဝတၳဳတိုေပါင္းခ်ဳပ္ သတၱမတြဲ     စိတ္ကူးခ်ဳိခ်ဳိ  ၂၀၀၇
၅၅။ ဝတၳဳတိုေပါင္းခ်ဳပ္ အ႒မတြဲ     စိတ္ကူးခ်ဳိခ်ဳိ  ၂၀၀၇
၅၆။ စစ္ကိုယ္ေတြ႕ အေတြ႕အၾကံဳႏွင့္ အေတြးအေခၚေဆာင္းပါးမ်ား စိတ္ကူးခ်ဳိခ်ဳိ   ၂၀၀၈
၅၇။ ဖူးစာႏွစ္ခိုင္၊ အသစ္စံုေထာက္၊ စြန္႕ဝ့ံသူ၊ စႏၵာေဒဝီ   စိတ္ကူးခ်ဳိခ်ဳိ            ၂၀၀၈
၅၈။ ကြ်ႏု္ပ္ေတြ႕ေသာ စိတ္သဘာဝ     စိတ္ကူးခ်ဳိခ်ဳိ  ၂၀၀၈
၅၉။ ဝတၳဳတိုေပါင္းခ်ဳပ္ နဝမတြဲ     စိတ္ကူးခ်ဳိခ်ဳိ  ၂၀၀၉
၆၀။ ျဂိဳလ္ေမႊးတဲ့ေငြ      ျမန္မာ့ရုပ္ရွင္စာပံုႏွိပ္တိုက္(ေန႕စြဲမပါ)
၆၁။ ဗုဒၶဝါဒႏွင့္ ေတြးေခၚေျမာ္ျမင္ေရး     ခ်ဳိးျဖဴစာေပ              (ေန႕စြဲမပါ)
၆၂။ ဗုဒၶဝါဒႏွင့္ အယူအဆေရးရာမ်ား     ဂ်ဳိးျဖဴစာေပ         (ေန႕စြဲမပါ)
၆၃။ ပထမံ- ဆရာသိန္း (ပ-တြဲ)     ၾကီးပြားေရး      (ေန႕စြဲမပါ)၁၉၄၀?
၆၄။ ပထမံ- ဆရာသိန္း (ဒု-တြဲ)     ၾကီးပြားေရး (ေန႕စြဲမပါ)၁၉၄၁?
၆၅။ အေတြးအေခၚဟင္းေလးအိုးၾကီး     ေနျပည္ေတာ္          (ခုႏွစ္မပါ)
၆၆။ လမ္းႏွစ္သြယ္      စာအုပ္ရွာမေတြ႕ပါ
၆၇။ ခင္စက္ေမ       စာအုပ္ရွာမေတြ႕ပါ
၆၈။ စႏၵာေဒဝီ       စာအုပ္ရွာမေတြ႕ပါ
၆၉။ ရတနာပူရ       စာအုပ္ရွာမေတြ႕ပါ
၇၀။ ရူပနႏၵီႏွင့္ ဘိုးဘိုးေအာင္     စာအုပ္ရွာမေတြ႕ပါ

● ဘာသာျပန္စာအုပ္မ်ား
၁။ စံုေထာက္ေမာင္စံရွား ဒုတိယအုပ္     ေဒၚအုန္းသင္ႏွင့္သားမ်ား    ၁၉၃၉
၂။ စံုေထာက္ေမာင္စံရွား တတိယအုပ္    ေဒၚအုန္းသင္ႏွင့္သားမ်ား    ၁၉၄၀
၃။ ေဒါက္တာေသာင္းထိုက္      နဂါးနီ                ၁၉၄၀
၄။ ရတနာသိုက္ ပထမတြဲ      ဒဂုန္ခင္ခင္ေလး     ၁၉၄၀
၅။ ရတနာသိုက္ ဒုတိယတြဲ      ဒဂုန္ခင္ခင္ေလး     ၁၉၄၀
၆။ စံုေထာက္ေမာင္စံရွား စတုတၳအုပ္     ေဒၚအုန္းသင္ႏွင့္သားမ်ား    ၁၉၄၁
၇။ ေစာလမုန္သိုက္      တိုင္းျပည္ျပဳပံုႏွိပ္တိုက္    ၁၉၄၁
၈။ အၾကံဉာဏ္ျဖင့္ ၾကီးပြားေရး ပထမပိုင္း    ၾကီးပြားေရး      ၁၉၄၅
၉။ ဂမုန္းနက္       ၾကီးပြားေရး စာအုပ္တိုက္    ၁၉၄၇
၁၀။ ဘတ္စကာဗ်ီလ္ေခြးၾကီး     ၾကီးပြားေရး     ၁၉၄၇
၁၁။ ဂဠဳန္နက္ဂုိဏ္း       ရႈမဝတိုက္               (ခုႏွစ္မပါ)
၁၂။ သူရဲေကာင္းသံုးေယာက္ ဒုတိယတြဲ    ၾကီးပြားေရး     ၁၉၄၈
၁၃။ ကိုယ္ရံေတာ္        ျပည္သူ႕အလင္းစာေပ    ၁၉၅၀
၁၄။ ေျမွာ္တလင့္လင့္      ရႈမဝ                ၁၉၅၀
၁၅။ စိတ္ထားဝတႎ       ၾကီးပြားေရး     ၁၉၅၁
၁၆။ အိုင္ဗိုရီခ်ဳိင္းလ္      ထြန္းရင္ပံုႏွိပ္အလုပ္ဌာန    ၁၉၅၂
၁၇။ ေသြးစုတ္ေျမ       ရႈမဝစာအုပ္တိုက္     ၁၉၅၅
၁၈။ အိုင္ဗင္ဟို       ဟံသာဝတီပံုႏွိပ္တိုက္    ၁၉၅၅
၁၉။ ဆင္စြယ္မင္းသမီး ဒု-ႏွိပ္     ျမန္မာျပည္ပံုႏွိပ္တိုက္    ၁၉၆၂
၂၀။ စံုေထာက္ေမာင္စံရွား ပထမအုပ္ ဒု-ႏွိပ္    ျမန္မာျပည္     ၁၉၆၀
၂၁။ စံုေထာက္ေမာင္စံရွား ပဥၥမအုပ္ ဒု-ႏွိပ္    ျမန္မာျပည္     ၁၉၆၀
၂၂။ လက္ထက္ေတာ္ၾကီး      ရဲရင့္စာေပ     ၁၉၆၀
၂၃။ စံုေထာက္ေမာင္စံရွား ဆ႒မအုပ္     ျမန္မာျပည္     ၁၉၆၁
၂၄။ စံုေထာက္ေမာင္စံရွား သတၱမအုပ္    ျမန္မာျပည္     ၁၉၆၁
၂၅။ စံုေထာက္ေမာင္စံရွား အ႒မအုပ္     ျမန္မာျပည္     ၁၉၆၁
၂၆။ စံုေထာက္ေမာင္စံရွား ဒႆမအုပ္    ျမန္မာျပည္     ၁၉၆၁
၂၇။ စံုေထာက္ေမာင္စံရွား ဧကာဒႆမအုပ္    ျမန္မာျပည္     ၁၉၆၁
၂၈။ စံုေထာက္ေမာင္စံရွား ဒြါဒႆမအုပ္    ျမန္မာျပည္     ၁၉၆၁
၂၉။ စံုေထာက္ဦးစံရွား ပထမအုပ္     အလိမၼာစာေပ     ၁၉၆၆
၃၀။ စံုေထာက္ဦးစံရွား ဒုတိယအုပ္     ႏွလံုးလွစာေပ     ၁၉၆၆
၃၁။ စံုေထာက္ဦးစံရွား တတိယအုပ္     အလိမၼာစာေပ     ၁၉၆၇
၃၂။ စံုေထာက္ဦးစံရွား စတုတၳအုပ္     သစၥာမြန္စာေပ     ၁၉၆၇
၃၃။ စံုေထာက္ဦးစံရွား ပဥၥမအုပ္     သစၥာမြန္စာေပ     ၁၉၆၇
၃၄။ စံုေထာက္ဦးစံရွား ဆ႒မအုပ္     သစၥာမြန္စာေပ     ၁၉၆၈
၃၅။ စံုေထာက္ဦးစံရွားေပါင္းခ်ဳပ္     ပုဂံစာအုပ္တိုက္     ၁၉၇၄
၃၆။ စံုေထာက္ေမာင္စံရွား ေပါင္းခ်ဳပ္     ယေန႕မႏၱေလးစာအုပ္တိုက္    ၂၀၀၀
၃၇။ ဦးစံရွား ေျဖရွင္းခဲ့ေသာ ဒိတ္ဒိတ္ၾကဲ မႈခင္းၾကီးမ်ား   ဖူလံုးစာေပ     ၂၀၀၅
၃၈။ စံုေထာက္ေမာင္စံရွား- ရန္ကိုရန္ခ်င္း     ျမန္မာ့ရွပ္ရွင္ဝတၳဳတိုက္    (ေန႕စြဲမပါ)
၃၉။ ရႈိတ္စပီးယား၏ ျပဇာတ္ဝတၳဳမ်ား     ေသြးေသာက္တိုက္        (ေန႕စြဲမပါ)
၄၀။ စံုေထာက္ေမာင္စံရွား ေပြလီအင္းေခြးၾကီးအမႈ   စာအုပ္ရွာမေတြ႕ပါ
၄၁။ စံုေထာက္ေမာင္စံရွား-ေဘာင္ဒရီလမ္းလူသတ္မႈ   စာအုပ္ရွာမေတြ႕ပါ

သို႕ကလို ျမန္မာစာေပေလာကႏွင့္ျမန္မာစာဖတ္ပရိသတ္တို႕ကို စာေပကေလာင္စြမ္းအားျဖင့္ စြမ္းစြမ္းတမံ အက်ဳိးျပဳခဲ့ေသာ ဆရာၾကီးေရႊဥေဒါင္းသည္ (၁၉၇၃) ခုႏွစ္၊ၾသဂုတ္လ (၁၀)ရက္၊ ေသာၾကာေန႕ ည (၇)နာရီ၊ အသက္(၈၄) ႏွစ္အရြယ္တြင္ကြယ္လြန္သြားခဲ့သည္။ ဆရာၾကီး၏ရုပ္ကလာပ္ကို မႏၱေလးေတာင္အေရွ႕ဘက္ အုတ္စက္သုသာန္မွာပင္ ဆရာၾကီးျမမ်ဳိးလြင္၊ ေရႊမန္းတင္ေမာင္၊ေရႊျပည္ဦးဘတင္တို႕၏အုတ္ဂူမ်ားအနီး၌ပင္ ျမွဳပ္ႏွံသၿဂႋဳဟ္ခဲ့သည္။

မည္သို႕ဆိုေစ စာေပအက်ဳိးကို သူမတူေအာင္ ထမ္းေဆာင္ခဲ့ေသာေၾကာင့္ ဆရာၾကီးအား “ဂုဏ္ျပဳထိုက္သူ”ဟုဝိေသသျပဳကာ၊မႏၱေလးျမိဳ့တြင္ အထိမ္းအမွတ္စာၾကည့္တိုက္ ဖြင့္လွစ္ႏိုင္ျခင္းႏွင့္ ဆရာၾကီးပံုတူ ေၾကးရုပ္တုၾကီးကို ေအာင္ျမင္စြာ စိုက္ထူႏိုင္ျခင္းသည္ ဂုဏ္ျပဳခံဆရာၾကီး၏ ဂုဏ္ျဒပ္ႏွင့္ တကြ ဂုဏ္ျပဳသူတို႕၏ မြန္ျမတ္ေသာလုပ္ေဆာင္ခ်က္တို႕သည္ျမန္မာစာေပတည္ရွိေနသေရြ ့ထာဝစဥ္္ဥဒါန္းတြင္္ေနရစ္ေနမည္မွာ    မလြဲဧကန္ပင္တည္း။ ။

(သန္းဝင္းလႈိင္)

● က်မ္းကိုး
၁။ ေရႊဥေဒါင္း   တစ္သက္တာမွတ္တမ္းႏွင့္ အေတြးေခၚမ်ား ရန္ကုန္၊ ႏွလံုးလွစာေပတိုက္၊ (ဒု) ၾကိမ္၊  (၁၉၆၈) ခု။
၂။ တိုက္စိုးႏွင့္ မင္းယုေဝ စာဆိုႏွင့္သုေတသီ၊ ရန္ကုန္၊ ပုဂံစာအုပ္တိုက္၊ (ပ)ၾကိမ္၊ (၁၉၆၇) ခု။
၃။ တိုက္စိုးႏွင့္ မင္းယုေဝ  ျမန္မာစာမိတ္ဖြဲ႕ (ဒုတိယတြဲ)၊ ရန္ကုန္၊ ပုဂံစာ အုပ္တိုက္၊ (ပ) ၾကိမ္၊ (၁၉၇၄) ခု။
၅။    လူ႕မိတ္ေဆြစာအုပ္ (မႏၱေလး ႏိုင္ငံတကာစာအုပ္ ႏွစ္အထိမ္းအမွတ္ စာတမ္းမ်ား)၊ မႏၱေလး၊ (ပ) ၾကိမ္၊ (၁၉၇၃) ခု။
၆။   ျမန္မာ့အလင္းသတင္းစာ (၂-၃-၉၇)။
၇။   ပိေတာက္ပြင့္သစ္ စာေပအႏုပညာမဂၢဇင္း၊ အမွတ္ (၃၇)၊ ဒီဇင္ဘာလ၊ ၂၀၁၀။