ေခတ္သံုးဗန္းစကားမ်ား ၄

ေခတ္သုံးဗန္းစကား ၄

||  ေဆာင္းျဖဴ  ||

■     မထသ

- အလုပ္ေပါင္းစုံ လုပ္တတ္သည့္ လူမ်ိဳးကိုေတြ႕လွ်င္ “ဒီလူကေတာ့ လိုင္းေပါင္းစုံပဲ၊ မထသပဲ” ဟု ေျပာေလ့ရွိသည့္ စကား။

■     ခ်က္လက္မွတ္ေ၀

- ျပစ္ဒဏ္ ေဘာက္ခ်ာျဖတ္ျခင္းကို ဆိုလိုသည့္ စကား။ ဘတ္စ္ကား လမ္းေၾကာေပၚ တြင္ ေရွာင္တခင္ စစ္ေဆးေရးအဖဲြ႕မ်ား၊ လွည့္ကင္းမ်ားရွိသည္ ဟု ၾကားပါက “တံခါးေတြ ပိတ္ထား၊ မွတ္တိုင္ေရာက္ေအာင္ ေမာင္း၊ ေရွ႕မွာ ခ်က္လက္မွတ္ေ၀ေနတယ္” ဟု အခ်င္းခ်င္း သတိေပးသည့္စကား။

■     ပူကန္ပြင့္က်ယ္

- ရခိုင္မုန္႔တီကို ေခၚေ၀ၚသည့္ စကား။ ( စားလိုက္ပါက ပူလည္းပူ၊ စပ္လည္းစပ္ အခိုုးေတြ၊ ေခြ်းေတြ ပြင့္ကန္ထြက္ၿပီး မ်က္လုံးပင္ ျပဴးက်ယ္ သြားရျခင္းကို အခ်ိဳ႕ဆိုင္မ်ားက တင္စားေခၚေ၀ၚသည့္ သေဘာ )

■     အိုဗာတင္း

- ပိုပိုကဲကဲ၊ အလြန္အကြ်ံ ျပဳမူေျပာဆိုတတ္ေသာ သူမ်ိဳးကို ရည္ရြယ္ညႊန္း ဆိုသည့္ စကား။

■     ဒိုင္စား

- ၀န္ထမ္းေလာကတြင္ ေန႔ႀကီးရက္ႀကီး ႐ုံးပိတ္ရက္မ်ားႏွင့္ စေန/တနဂၤေႏြ ထပ္တူက်ေနပါက “ဒီရက္ေတြကေတာ့ ဒိုင္စားသြားျပန္ၿပီ” ဟု ေျပာေလ့ရွိသည့္စကား။

■     ရာသီဥတု ( ၀ယ္သာ )

- အလုပ္ခြင္တြင္ျဖစ္ေစ၊ အိမ္တြင္ျဖစ္ေစ အထက္လူႀကီးမ်ား မ်က္ႏွာ မသာမယာ ရွိေနျခင္း၊ သို႔မဟုတ္ အထက္လူႀကီးက ေအာက္လက္ ငယ္သားမ်ားအေပၚ ဆူပူႀကိမ္းေမာင္းျခင္းမ်ား ရွိေနပါက “ဒီေန႔ ၾကည့္က်က္ေနၾက။ ရာသီဥတု(၀ယ္သာ)က ေကာင္းတာ မဟုတ္ဘူး” ဟု အခ်င္းခ်င္း ေျပာေလ့ရွိသည့္စကား။

■     ဘယ္၊ ညာ

- ဘတ္စ္ကားစပယ္ယာမ်ားက ခရီးသည္ အမ်ိဳးသမီးကို “ဘယ္” ဟုသုံးၿပီး ခရီးသည္ အမ်ိဳးသားကို “ညာ” ဟု သုံးေလ့ရွိသည့္ စကား။ ဥပမာ - “ဆရာေရ… ဘယ္ ၁၊ ညာ ၂ ဆင္းမယ္”။

■     အျပာကား/ဆင္းရဲသားကား

- ဖိုမဆက္ဆံမႈ အသားေပးသည့္ ဇာတ္ကားကို ေခၚဆိုေသာစကား။

■     ဗုံးႀကဲ

- ကိစၥရပ္တစ္ခုခုကို ေျမာက္ျမားစြာ ပုံေအာ ျပဳလုပ္သြားျခင္းကို ဆိုလိုသည့္စကား။

■     ဘီးက်ဲ

- ပစၥည္းဥစၥာျပည့္စုံၿပီး အိမ္ေထာင္မက်ေသးသည့္ သက္လတ္ပိုင္း အမ်ိဳးသား မ်ားကို ရည္ညႊန္းသည့္စကား။

■     ပစၥည္း

- ျပည့္တန္ဆာ အမ်ိဳးသမီးကို ေခၚေ၀ၚသည့္စကား၊ သို႔မဟုတ္ အမည္မေဖာ္ျပ လိုသည့္ အရာ၀တၳဳတို႔ကို ေခၚဆိုေလ့ရွိသည့္ စကား။

■     အသည္းေပါက္

- အျဖစ္အပ်က္ ကိစၥရပ္တစ္ခုခုေၾကာင့္ စိတ္ထဲ မခံမရပ္ႏိုင္ ျဖစ္ရျခင္း ကို ေဖာ္ညႊန္းသည့္စကား။

■     ႏွစ္က်ပ္ကြက္

- ခပ္ေပါေပါ ခပ္ခ်ာခ်ာ စိတ္ကူးကို အေကာင္အထည္ေဖာ္ျခင္း သို႔မဟုတ္ ကေလးဆန္ဆန္ အကြက္မ်ိဳး ဖန္တီးျခင္းတို႔ကို ေဖာ္ညႊန္းသည့္စကား။

■     ဘူေကာင္

- ကံမေကာင္းသည့္သူမ်ားကို ေခၚတတ္သလို၊ ေပါင္းျခင္း “ဘူ” ရသည့္ ဂဏန္းမ်ားရွိေသာ အရာ၀တၳဳကို ေခၚေ၀ၚသည့္ စကား။ ဥပမာ - လိုင္းကားေလာကတြင္ ၂၂၆၊ ၃၇ စသည့္ကားမ်ားကို “ေနာက္မွာေတာ့ ဘူေကာင္ပါတယ္ ဆရာေရ၊ နည္းနည္းေလး တြန္းထားပါဦး” ဟု ေျပာေလ့ရွိသည္။

■     ဗႏၶဳလ/ ေမာင္ရစ္

- ကိစၥရပ္တစ္ခုခုကို အခ်ိန္ဆဲြၿပီး ေ၀့လည္ေၾကာင္ပတ္လုပ္ကာ “ရစ္” ေနသူႏွင့္ ႀကံဳရပါက ထိုသူကို “ဗႏၶဳလ၊ သို႔မဟုတ္ ေမာင္ရစ္” ဟု ေျပာေလ့ရွိသည့္စကား။

■     တစ္လုံးခ်ိဳင့္

- အဆင့္မရွိသူ၊ တန္ဖိုးမဲ့သူကို ညႊန္းဆိုလိုပါက “ဒီဘဲက တစ္လုံးခ်ိဳင့္ပါကြာ” ဟု ေျပာေလ့ရွိသည့္ စကား။

■     ဆိုက္ဂ်ဲရိုး

- ပါဂ်ဲရိုးကားမ်ား ေခတ္စားစဥ္ကာလက ဆိုက္ကားကို အေျပာင္ အပ်က္ ေခၚဆိုသည့္စကား။

■     ေလျဖတ္

- ယာဥ္ေၾကာတစ္ေၾကာတည္း ေမာင္းႏွင္ေနၾကသည့္အခိုက္ ေရွ႕မွကားက တြန္႔ဆုတ္တြန္႔ဆုတ္ ေမာင္းေနသည့္အတြက္ ေနာက္ကားေမာင္းသူက “ေမာင္းပါဟ၊ မင္းေလျဖတ္ေနတာနဲ႔ မီးပိြဳင့္ ထပ္မိေတာ့မယ္” စသည္ျဖင့္ ေျပာတတ္သည့္စကား။

■     ကိုးေျခာက္ကိုးသုံး

- ကိုယ့္ေျခေထာက္ ကိုယ္သုံး။ “မင္းဘာနဲ႔ လာမလဲ” ဟု ေမးသည့္အခါမ်ိဳးတြင္ “ေအးေအး ငါ ကိုးေျခာက္ကိုးသုံး စီးၿပီးလာခဲ့မယ္” ဟု အေျပာင္အျပက္ ျပန္ေျပာသည့္စကား။

■     ႏြားႀကီး

- နီဆန္း ေအဒီဗင္ အမ်ိဳးအစားကားကို ေခၚဆိုသည့္စကား။

■     ေပါက္စီ/ေပါက္စည္

- စည္ဘီယာထဲသို႔ အရက္ျပင္း တစ္ပက္ျဖစ္ေစ၊ ႏွစ္ပက္ျဖစ္ေစ ေရာခိုင္းလွ်င္ သုံးႏႈန္းသည့္စကား။ ( အမ်ိဳးသမီးတို႔၏ ခႏၶာကိုယ္ အစိတ္အပိုင္း တစ္ခုကို လည္း သုံးႏႈန္းေသးသည္ )

■     ၾကာဆံ

- ဆံပင္ျဖဴကို ရည္ညႊန္းသည့္စကား။

■     ေျမြဖမ္း

- ျပသ၁နာရွာျခင္းကို ဆိုလိုသည့္စကား။

■     ဘတ္သီး

- မ်က္လုံးကို ေခၚဆိုသည့္စကား။

■     အဆုပ္ပြ

- စကားေျပာမ်ားျခင္း၊ အာေခ်ာင္ျခင္းကို ဆိုလိုသည့္စကား။

■     တိုက္ပဲြက်

- ေျခပစ္လက္ပစ္ျဖစ္ကာ စိတ္ေရာကိုယ္ပါ ပင္ပန္းႏြမ္းနယ္ျခင္း၊ ကိစၥတစ္ခု ကို စိတ္တုံးတုံးခ်ကာ အရႈံးေပးလိုက္ရျခင္းကို ရည္ညႊန္းသည့္ စကား။

ေဆာင္းျဖဴ